» 200712
December, 2007
אויף די שפּורן פֿון קינד און קײט

וואָס טוט מיט די הערנער בײַ נאַכט דער הירש?
ער זיפּּט די שטערן און באַקט זיך אַ קניש.

פֿון באָריס סאַנדלער

December, 2007
פֿון לייזער בורקאָ (‫אַמעריקע)
לייזער בורקאָ

ווי אונדזערע פּאָליטיקער און רעקלאַמע־פֿירמעס ווייסן, שפּילט דער נאָמען פֿון אַ זאַך אַ גרויסע ראָלע. כּדי בעסער צו פֿאַרקויפֿן אַ צײַטונג, למשל, גיט מען איר דעם נאָמען "דער אמת"; און כּדי צו באַרעכטיקן אַ מלחמה, רופֿט מען זי אָן "די באַפֿרײַונג"־מלחמה. אַזאַ מין "מאַרקעטינג" קומט פֿאָר אַפֿילו אין דער אַלגעמיינער געזעלשאַפֿט — אַלטע מענטשן זענען געוואָרן "סעניאָרן", אָפּגעשטאַנענע הייסן הײַנט "מענטשן מיט ספּעציעלע באַדערפֿענישן". געווען אַמאָל צײַטן און ערטער, אין דײַטשלאַנד, למשל, וווּ די ייִדן האָבן אויך געוואָלט בײַטן זייער נאָמען, אויף "איזראַעליטן" אָדער "דײַטשן פֿון משהס גלויבן"; אָבער עס האָט זיך זיי ניט אײַנגעגעבן.

December, 2007
‫ייִדישע מאָזאַיִק

ס׳איז פֿאַראַן אַזאַ אינטערנאַציאָנאַלע אָרגאַניזאַציע, וואָס הייסט Index Translationum. די ליגע פֿון נאַציעס, די פֿאָרויסגייערין פֿון די פֿאַראייניקטע נאַציעס, האָט זי זיך געשאַפֿן אין 1932 — מיט 75 יאָר צוריק. דער דאָזיקער "אינדעקס" זאַמלט אינפֿאָרמאַציע וועגן איבערזעצונגען, וועלכע גייען אַרויס איבער דער גאָרער וועלט.

December, 2007
קולטור־געשיכטע

פּאָגראָמען

אין די 1860ער און 1870ער יאָרן האָבן זיך אין רוסלאַנד באַוויזן אַ היפּשע צאָל וועלטלעך־געבילדעטע ייִדן. זיי האָבן באַפֿעלקערט די רייען פֿון דער רוסישער אינטעליגענץ. רוסיש איז געוואָרן די הויפּט-שפּראַך אין אַזעלכע ייִדישע קרײַזן. אַפֿילו די רעוואָלוציאָנערע אידעען האָבן בײַ די דאָזיקע אינטעליגענטן, בדרך-כּלל, ניט געהאַט קיין ייִדישע באַפֿאַרבונג. די פּראָבלעמען פֿונעם רוסישן דאָרף האָט זיי אינטערעסירט מער ווי די פּראָבלעמען פֿונעם ייִדישן שטעטל. מע האָט אידעאַליזירט דעם רוסישן "מוזשיק" (פּויער).