אויב איר האָט נאָך ניט אויספּלאַנירט דעם קומענדיקן זומער, איז ניט צו שפּעט זיך צו פֿאַרשרײַבן אין איינער פֿון די ווײַטערדיקע ייִדישע שפּראַך־פּראָגראַמען. די פּראָגראַמען זײַנען ניט נאָר געצילט אויפֿן אָנהייבער־סטודענט, נאָר אויך פֿאַר די וואָס קענען שוין ייִדיש, אָבער ווילן ווײַטער שטודירן אויף אַ העכערער מדרגה. אין די ווײַטהאַלטער־קלאַסן רעדט מען געוויינטלעך בלויז ייִדיש. מע דאַרף זיך אָבער ניט שרעקן פֿאַרן טײַערן שׂכר־לימוד — שטעלט אויס אַן אַפּליקאַציע אויף אַ סובסידיע, ווײַל ס‘איז דאָ אַ גוטע מעגלעכקייט, אַז איר קענט באַקומען אַ געוויסע פֿינאַנציעלע הילף. כּמעט אין אַלע פּראָגראַמען פֿאַרדינט מען קרעדיט פֿאַר קאָלעדזש־קורסן.

ווילנע: דער ווילנער ייִדישער אינסטיטוט

די קורסן וועלן פֿאָרקומען פֿונעם 22סטן יולי ביזן 17טן אויגוסט 2012. די לערערס, וועלכע באַטייליקן זיך דאָס יאָר זײַנען: פּראָפֿ׳ דובֿ־בער קערלער, ד״ר קאַראָלינאַ שימאַניאַק, פּראָפֿ׳ אַבֿרהם ליכטענבוים, און פּראָפֿ׳ אַנאַ ווערשיק.
צו באַקומען נאָך אינפֿאָרמאַציע, גיט אַ קוועטש אויף דער וועבזײַט: http://www.judaicvilnius.com

דעם 15טן מאַרץ איז געוואָרן 140 יאָר זינט אין וויטעבסק, ווײַסרוסלאַנד, איז געבוירן געוואָרן דער ייִדישער שרײַבער לעאָן קאָברין (1872—1946). הגם ער האָט געשטאַמט פֿון אַ טראַדיציאָנעלער ייִדיש-רעדנדיקער משפּחה, זיך געלערנט אין חדר, האָט ער אויסגעלערנט אויך רוסיש און געמאַכט זײַנע ערשטע ליטעראַרישע פּרוּוון דווקא אויף דער אויסגעלערנטער שפּראַך. די ייִדישע ליטעראַטור און טעאַטער האָט ער פֿאַר זיך אַנטפּלעקט שוין אין אַמעריקע, וווּהין ער איז געקומען אין 1892. זײַן ליטעראַרישע טעטיקייט האָט זיך אין אַמעריקע אָנגעהויבן “צווישן" ייִדיש און רוסיש: אין 1894 האָט קאָברין איבערגעזעצט פֿון רוסיש אַ דערציילונג. אויך שפּעטער וועט ער אַ סך איבערזעצן אויף ייִדיש — דער עיקר, ווערק פֿון רוסישע און פֿראַנצויזישע שרײַבער.
קאָברינס אייגענע דערציילונגען האָבן אָנגעהויבן זיך צו באַווײַזן אין דער ניו-יאָרקער ייִדישער פּרעסע — “אַרבעטער-צײַטונג" און “אָוונט-בלאַט". אין קורצן איז ער געוואָרן אַ פּראָפֿעסיאָנעלער שרײַבער און זשורנאַליסט. אָבער די אמתע אָנערקענונג איז צו אים געקומען אַ דאַנק זײַנע אַריבער דרײַסיק פּיעסעס. אין די ערשטע יאָרן נאָך דער גרינדונג פֿון “פֿאָרווערטס", אין 1897, האָט קאָברין פֿאַרעפֿנטלעכט אין דער צײַטונג דערציילונגען און ראָמאַנען. אָבער דערנאָך האָט ער זיך צעקריגט מיטן “פֿאָרווערטס"-רעדאַקטאָר אַב. קאַהאַן. דאָס האָט אים געבראַכט, אויף אַ פֿערטל יאָרהונדעט, אין דער צײַטונג “דער טאָג". צום סוף פֿון זײַן לעבן האָט קאָברין געדרוקט זײַנע ווערק אין דער קאָמוניסטישער “מאָרגן-פֿרײַהייט".

דער ייִדישער נוסח פֿון "וויקיפּעדיע" לערנט אונדז:


קישקע איז אַ מאכל פֿון מיזרח-אייראָפּעיִשע ייִדן, געמאַכט פֿון דער גראָבער קישקע פֿון רינדער, געפֿילט מיט געפּרעגלטן ציבל, מעל, שמאַלץ און געווירצן.
די געקאָכטע קישקע קען זײַן פֿון יעדער פֿאַרב, פֿון ווײַס-גראָ ביז ברוין-אָראַנזש. דאָס ווענדט זיך אין וויפֿל געווירצן מען לייגט אַרײַן, בעיקר די פּאַפּריקע. הײַנטיקע צײַטן ניצט מען סינטעטישע אײַנוויקלונג אַנשטאָט עכטע קישקע פֿון אַ בהמה. ענלעך צו קישקע איז מעגעלע, מען מאַכט דאָס אין שטוב, מען פֿילט אָן די הויט פֿונעם האַלדז פֿון אַ הינדל אָדער אַן אינדיק.
די קישקע מאַכט מען געוויינטלעך פֿרײַטיק, און מע לאָזט זי קאָכן אין דעם טשאָלנט, וואָס מען עסט שבת בײַטאָג.


דאָס איז איין מאָל אַוועק. אָבער ווײַטער וועט די רייד גיין ניט וועגן מאכלים, נאָר וועגן אַן אַנדער זאַך, וועגן וועלכער עס שטייט אויך געשריבן אין דעם זעלביקן "וויקיפּעדיע"-אַרטיקל, דהײַנו: "דער אַרטיקל דיסקוטירט דעם מאכל געפֿילטע קישקעס. אויב איר זוכט קישקעס אין מאָגן, זען געדערעם". טאָ לאָמיר זיך באַשעפֿטיקן מיטן צווייטן באַטײַט — די "קישקעס אין מאָגן".

דאָס איז אַ פֿרישע איניציאַטיוו, וואָס ווערט אַזוי כאַראַקטעריזירט אויפֿן אייגענעם וועב-זײַטל http://www.yiddishfarm.org:

אונדזער ציל איז צו בויען אַ ייִדיש-רעדנדיקן ייִשובֿ, וואָס קולטיווירט אָרגאַנישע עסן און האַלט קולטורעלע פּראָגראַמען פֿאַר דער ברייטער ייִדישער קהילה. אין דער וואָכן, וועלן מיר באַאַרבעטן די פֿעלדער, רעפּעטירן פּיעסעס און לערנען תּורה און ייִדישע ליטעראַטור. שבתים וועט מען לעבעדיק פֿאַרברענגען צוזאַמען.

די פֿאַרם געפֿינט זיך ניט ווײַט פֿון ניו-יאָרק. דעם זומער וועט מען אַ פּרוּוו טאָן, ווי אַזוי דער פּראָיעקט וועט אַרבעטן. דער געדאַנק פֿון אַזאַ אונטערנעמונג קלינגט אפֿשר אוטאָפּיש, אָבער יעדער אָנהייב איז אוטאָפּיש, אַפֿילו אויב עס האָט גאָרנישט צו טאָן מיט ייִדיש, מיט לאַנדווירטשאַפֿט בכלל און מיט אָרגאַנישער לאַנדווירטשאַפֿט בפֿרט.
ס׳איז קלאָר, אָבער, אַז די “אָרגאַנישקייט" פֿון דער פֿאַרם-פּראָדוקציע קען מאַכן דעם ענין קאָמפּליצירטער. די זאַך איז, אַז חרדים, וואָס זײַנען צווישן די פּאָטענציעלע קונים, האָבן פּראָבלעמען מיט אַזעלכע גרינס, מחמת אָרגאַנישע פּראָדוקטן טראָגן, בדרך-כּלל, מער זשוקעס. און די זשוקעס קענען שאַפֿן אַן אמתן קאָפּווייטיק פֿאַר אַ כּשרער שטוב.

אין די אַלטע ווײַטע צײַטן האָט געלעבט איינער אַן אָרעמער ייִד, וואָס זײַן פּרנסה איז געווען דרייען שטריק. מ׳האָט אים טאַקע אַזוי גערופֿן — מאָטל דער שטריק־דרייער. צווישן אַלע שטריק־דרייערס אינעם שטעטל איז מאָטל געווען דער אָרעמסטער שטריק־דרייער. אַזוי אָרעם איז מאָטל געווען, אַז ער האָט אַפֿילו ניט געהאַט מיט וואָס צו קויפֿן קלאָטשע צו דרייען זײַנע שטריק. פֿלעגט ער אַרומגיין איבערן שטעלט און צונויפֿקלײַבן שטיקלעך אַלטע קלאָטשעס, וואָס זײַנען פֿאַרבליבן פֿון צעריסענע שטריק און זעק.
איין מאָל גייט פֿאַרבײַ זײַן שטיבל אַ רײַכער פּריץ און זעט ווי מאָטל מוטשעט זיך, נעבעך, צונויפֿדרייענדיק פֿון די שטיקלעך קלאָטשע אַ גאַנצן שטריק. פֿרעגט אים דער פּריץ:
— וואָס מוטשעסטו זיך, ייִד?
— איך האָב ניט קיין נײַע קלאָטשע צו מאַכן מײַנע שטריק.
האָט דער פּריץ אַרויסגענומען אַ זעקעלע מיט געלט און האָט געזאָגט:
— איך גיב דיר דאָ דרײַ הונדערט רענדלעך, זאָלסטו צורעכט מאַכן דעם דאַך פֿון דײַן שטיבל און זיך קויפֿן אַ נײַע קלאָטשע צו מאַכן שטריק.
מאָטל, אַ גליקלעכער, האָט באַדאַנקט דעם פּריץ, געכאַפּט דאָס געלט און איז אַרײַן אין שטוב. קודם־כּל, האָט ער געגעבן דעם ווײַב אַ רענדל אויף וועטשערע, דערנאָך געלאָפֿן אין מאַרק זיך קויפֿן אַ נײַ היטל.