דער ייִדישער נוסח פֿון "וויקיפּעדיע" לערנט אונדז:


קישקע איז אַ מאכל פֿון מיזרח-אייראָפּעיִשע ייִדן, געמאַכט פֿון דער גראָבער קישקע פֿון רינדער, געפֿילט מיט געפּרעגלטן ציבל, מעל, שמאַלץ און געווירצן.
די געקאָכטע קישקע קען זײַן פֿון יעדער פֿאַרב, פֿון ווײַס-גראָ ביז ברוין-אָראַנזש. דאָס ווענדט זיך אין וויפֿל געווירצן מען לייגט אַרײַן, בעיקר די פּאַפּריקע. הײַנטיקע צײַטן ניצט מען סינטעטישע אײַנוויקלונג אַנשטאָט עכטע קישקע פֿון אַ בהמה. ענלעך צו קישקע איז מעגעלע, מען מאַכט דאָס אין שטוב, מען פֿילט אָן די הויט פֿונעם האַלדז פֿון אַ הינדל אָדער אַן אינדיק.
די קישקע מאַכט מען געוויינטלעך פֿרײַטיק, און מע לאָזט זי קאָכן אין דעם טשאָלנט, וואָס מען עסט שבת בײַטאָג.


דאָס איז איין מאָל אַוועק. אָבער ווײַטער וועט די רייד גיין ניט וועגן מאכלים, נאָר וועגן אַן אַנדער זאַך, וועגן וועלכער עס שטייט אויך געשריבן אין דעם זעלביקן "וויקיפּעדיע"-אַרטיקל, דהײַנו: "דער אַרטיקל דיסקוטירט דעם מאכל געפֿילטע קישקעס. אויב איר זוכט קישקעס אין מאָגן, זען געדערעם". טאָ לאָמיר זיך באַשעפֿטיקן מיטן צווייטן באַטײַט — די "קישקעס אין מאָגן".

בדרך-כּלל, נוצט מען דאָס וואָרט צו באַשרײַבן דעם מצבֿ, ווען עס איז ניט געלונגען צו געווינען עפּעס:
“דער שאָכשפּילער האָט געהאַט אַ שווער יאָר — ער האָט פֿאַרשפּילט אין כּמעט יעדן טורניר."
“דוד איז אַן אַזאַרטשפּילער, ער קען זיך ניט אָפּשטעלן, כאָטש ער פֿאַרשפּילט זייער אַ סך געלט."
“די אַרבעטער האָבן זיך לאַנג געהאַלטן, אָבער סוף-כּל-סוף האָבן זיי פֿאַרשפּילט דעם שטרײַק."
“פֿאַרשפּילן" האָט נאָך איין באַטײַט, דהײַנו: אָפּווענדן עמעצנס אויפֿמערק, מע זאָל פֿאַרגעסן וועגן אַנדערע ענינים. למשל:
“דאָס קינד האָט לאַנג געוויינט, אָבער דערנאָך האָט מען אים, אַ פּנים, פֿאַרשפּילט און ס’איז געוואָרן שטיל."

אַ מאָל האָט מען די נײַ-אַריבערגעקומענע אימיגראַנטן גערופֿן אין אַמעריקע "גרינע". ווי עס זינגט זיך אין דעם באַקאַנטן ליד "די גרינע קוזינע":

צו מיר איז געקומען אַ קוזינע,
שיין ווי גאָלד איז זי געווען, די גרינע.
בעקעלעך ווי רויטע פּאָמעראַנצן,
פֿיסעלעך וואָס בעטן זיך צו טאַנצן.

דאָס וואָרט "באַווײַזן" — איז אַ פֿאַרפֿירעריש וואָרט, ווײַל אין פֿאַרשיידענע קאָנטעקסטן קען עס האָבן גאָר פֿאַרשיידענע באַטײַטן. אָבער אומאָפּהענגיק פֿון דעם אָדער יענעם באַטײַט האָט עס אין דער פֿאַרגאַנגענער צײַט אַ ביסל אַן אַנדער אויסזען: "באַוויזן". עס בײַט זיך ענלעך צו זײַן קירצערן שוועסטער-וואָרט: "ווײַזן" — "געוויזן".

דער וואָקאַבולאַר פֿון אַ פּוילישן ייִדן קען שטעלן אין אַ פֿאַרלעגנהייט אַ רעדער פֿון אַן אַנדער דיאַלעקט. אַ שטייגער, אַ מענטש, וואָס טראָגט אויף זיך "גרעט", וועט אפֿשר ניט פֿאַרשטיין, פֿאַר וואָס מע לייגט אים פֿאָר אָנצוטאָן "וועש". אַ באַזונדערע קאַטעגאָריע "מיספֿאַרשטייענישן" רופֿן אַרויס די ווערטער, וועלכע קלינגען פּונקט ווי אין אַנדערע דיאַלעקטן, אָבער האָבן ספּעציפֿישע באַטײַטן. גאַנץ אָפֿט שפּיגלט עס אָפּ דעם אונטערשייד צווישן פּויליש און אוקראַיִניש צי רוסיש. למשל:

מיטן וואָרט "ווײַט" זײַנען בדרך-כּלל קיין פּראָבלעמען ניטאָ: אייניקע זאַכן זײַנען נאָענט, און אַנדערע זאַכן זײַנען ווײַט. אָבער בײַ סטודענטן, בפֿרט ענגליש-רעדנדיקע, רופֿט אָפֿט אַרויס פֿראַגעס די קאָנסטרוקציע "ווײַט ניט קיין" אָדער "ווײַט ניט דער", וועלכע איז זייער פֿאַרשפּרייט אין ייִדיש. למשל:

"איך וויל אײַך פֿאָרשטעלן מײַן אַלטן פֿרײַנד, נאָך פֿון די מלחמה-יאָרן". איצט קלינגט די דאָזיקע פֿראַזע אַ ביסל אַלטמאָדיש. הײַנט שטעלט מען פֿאָר מענטשן ניט אַזוי פֿאָרמעל ווי אַ מאָל. מע זאָגט, למשל, "באַקענט זיך — דאָס איז מײַן פֿרײַנד, נאָך פֿון די מלחמה-יאָרן". אַגבֿ, גאַנץ אָפֿט שטעלט מען זיך פֿאָר אַליין: "דערלויבט מיר זיך פֿאָרשטעלן, איך הייס מאַקס שפּיצנודל".

אַזוי באַשרײַבט דאָס פּאָפּולערע ייִדישע ליד די געפֿילן פֿון אַ פֿאַרליבטן ייִדישן בחור. אָבער די קאָנסטרוקציע "בײַ מיר", "בײַ דיר" און אַזוי ווײַטער רופֿט אָפֿט אַרויס שוועריקייטן בײַ סטודענטן, בפֿרט ענגליש-רעדנדיקע. איז לאָמיר זיך אַ ביסל פֿאַנאַדערקלײַבן אין דעם ענין.