‫זײַט װיסן

די רעדאַקציע פֿון "פֿאָרווערטס" טוט ניט ווייניק זאַכן, כּדי אַרויסצוהעלפֿן די מענטשן, וואָס לערנען זיך ייִדיש — נאָך טיפֿער און ברייטער צו באַהערשן די שפּראַך. אייגנטלעך, צוליב דעם לאָזן מיר אַרויס די צײַטונג “ווײַטער". מיר ווייסן אָבער, אַז דעם הײַנטיקן לייענער פֿונעם ייִנגערן דור פֿעלט אויס אַ ייִדיש־רעדנדיקע סבֿיבֿה. עס פֿעלט אים זייער צו הערן דעם קלאַנג פֿונעם וואָרט, די אינטאָנאַציע און מוזיק פֿון אַ לעבעדיקן דיאַלאָג.


‫ייִדישע מאָזאַיִק
האַנס ראָזענגאָלד און סאַבינע קאָלער

דעם 13טן נאָוועמבער האָט מען אין דער שטאָט רעגענסבורג פּרעזענטירט די ערשטע דײַטשישע איבערזעצונג פֿון יוסף אָפּאַטאָשוס בוך "אַ טאָג אין רעגענסבורג". די געשעענישן קומען פֿאָר אין יאָר 1519 — דער מחבר האָט געוואָלט איבערגעבן די אַטמאָספֿער און אַפֿילו די שפּראַך פֿון אַשכּנזישן מיטלעלטער. גלײַכצײַטיק האָט דער סיפּור-המעשׂה וועגן די אַמאָליקע קריסטלעך-ייִדישע באַציִונגען געהאַט אַ מאָדערנעם אָפּקלאַנג.


קולטור־געשיכטע

א

יוסף אָפּאַטאָשוס נאָמען איז הײַנט, דער עיקר, באַקאַנט (אויב ס׳איז באַקאַנט בכלל) אַ דאַנק זײַן דערציילונג "אַ ראָמאַן פֿון אַ פֿערד-גנבֿ". דאָס דאָזיקע ווערק האָט פֿאַרנומען אַן אָרט אין איצטיקער ענגליש-שפּראַכיקער קולטור, ערשטנס, אַ דאַנק דעם האָליוווּד-פֿילם (1971), באַזירט — אמת, נאָר אַן ערך — אויף דער דערציילונג; צווייטנס, אַ דאַנק דער ענגלישער איבערזעצונג, וואָס איז אַרײַן אין דער אַנטאָלאָגישער זאַמלונג A Shtetl and Other Yiddish Novellas, רעדאַקטירט דורך רות ווײַס.


אויף די שפּורן פֿון קינד און קײט
דער כעלעמער איז דאָך דער גרעסטער חכם.

איין מאָל האָט דער לערער געפֿרעגט: "וויפֿל איז צוויי מאָל צוויי?" האָט דער כעלעמער געזאָגט: "פֿיר". אָבער דער לערער איז געווען טויב, האָט ער אים געזאָגט: "ניין!" — "דאָס איז אמת", האָט דער תּלמיד געזאָגט. "דו האָסט אַ טעות!", האָט געזאָגט דער לערער. דער כעלעמער תּלמיד איז אַוועק. אַלע זענען געלאָפֿן נאָך אים, אָבער ער האָט נישט געהערט. ער איז געגאַנגען אין וואַלד. "אָבער באַלד וועט זײַן חנוכּה", האָט געזאָגט דער תּלמיד, "און די מאַמע איז אין כּעס אַז איך קום נישט...".


(אַ פֿראַגמענט פֿון אַ קאָמיקס־סעריע)

אַנע ערשלער, וואָס האָט געשאַפֿן דעם טעקסט, וווינט אין פּאַריז; שי כאַטשאַטוראָוו, דער מחבר פֿון די בילדער, איז אַ נײַן־יעריקער זון פֿון אירע חבֿרים, וועלכער וווינען אין להבֿים, ישׂראל. די עפּיזאָדן טראַכטן זיי אויס כּסדר, רעדנדיק אויפֿן טעלעפֿאָן.