דער דיכטער און "פֿאָרווערטס"־מיטאַרבעטער מאָריס ראָזענפֿעלד האָט אין זײַן קאָרעספּאָנדענץ פֿון קראָקע געשריבן פֿאַרן לאָזן זיך אין וועג קיין טשערנאָוויץ: "דער געדאַנק פֿון דער קאָנפֿערענץ איז געבוירן געוואָרן אין אַמעריקע, ניו־יאָרק, צו דער צײַט, וואָס ד״ר נתן (נאַטאַן) בירנבוים האָט דאָרט געהאַלטן זײַנע פֿאָרלעזונגען. דעמאָלט האָבן עטלעכע ניו־יאָרקער ייִדישע שרײַבער זיך אונטערגעשריבן אונטער דעם דערקלערונג־בריוו וועגן דער נויטיקייט פֿון אַזאַ קאָנפֿערענץ. פֿון יענע אַלע געחתמעטע פֿאָרט אָבער צו דער טשערנאָוויצער אַסיפֿה בלויז איין איינציקער זשיטלאָווסקי, און איך בין דער צווייטער אַמעריקאַנער, וועמען עס איז באַשערט צופֿעליק צו זײַן פֿון די קאָנפֿערענצלער."

דעם זומער, בשעת איך האָב געמאַכט אַן "אולפּן" (העברעיִשער שפּראַך־קורס) אין ירושלים, האָב איך אָנגעהויבן טראַכטן, צי ס’איז שוין געקומען די צײַט, אַז מיר ייִדישיסטן זאָלן עולה זײַן און זיך אַלע באַזעצן אינעם לאַנד פֿון אונדזערע אָבֿות. אָדער ווייניקסטנס, צי איך אַליין זאָל עולה זײַן (איצטער, ווען איך בין שוין צו אַלט, מע זאָל מיך שטעלן פֿאַרן פּריזיוו — צו דינען אין מיליטער), כאָטש אויף אַ שטיק צײַט. אָדער לכל־הפּחות, צי ס’איז כּדאַי, אַז איך זאָל צוריקקומען איבער אַ יאָר און מאַכן נאָך אַן אולפּן.

ס׳איז אַרויס אַ נײַער נומער פֿון דער עלטסטער צײַטשריפֿט, וואָס דערשײַנט אויף דער ייִדישער שפּראַך. "די צוקונפֿט" האָט מען געגרינדעט אין יאָר 1892 ווי אַ פֿאָרום פֿאַרן סאָציאַליסטישן געדאַנק. פֿאַר די לאַנגע יאָרן פֿון זײַן עקזיסטענץ, איז דער זשורנאַל אַרויסגעגאַנגען אונטער פֿאַרשיידענע דעכער. אַ לענגערע צײַט איז עס געווען אַ שוועסטער-פּובליקאַציע פֿון "פֿאָרווערטס". אַברהם ליעסין-וואַלט (1872—1938) האָט רעדאַגירט דעם זשורנאַל זינט 1913. אַ דאַנק אים, איז "די צוקונפֿט" געוואָרן אַ וויכטיקער צענטער פֿון ייִדישער ליטעראַטור.

דאָס וואָרט "באַווײַזן" — איז אַ פֿאַרפֿירעריש וואָרט, ווײַל אין פֿאַרשיידענע קאָנטעקסטן קען עס האָבן גאָר פֿאַרשיידענע באַטײַטן. אָבער אומאָפּהענגיק פֿון דעם אָדער יענעם באַטײַט האָט עס אין דער פֿאַרגאַנגענער צײַט אַ ביסל אַן אַנדער אויסזען: "באַוויזן". עס בײַט זיך ענלעך צו זײַן קירצערן שוועסטער-וואָרט: "ווײַזן" — "געוויזן".

א

די לוויה פֿונעם רוסישן שרײַבער אַלעקסאַנדר סאָלזשעניצין האָט געוויזן, אַז אַ פּען-מענטש קען נאָך אַלץ שפּילן זייער אַ ממשותדיקע, סימבאָלישע געזעלשאַפֿטלעכע ראָלע. אָבער סאָלזשעניצין איז, פֿונדעסטוועגן, אַן אויסנאַם. שיינע ליטעראַטור און אירע שעפֿער האָבן ניט, בדרך-כּלל, די השפּעה, וואָס זיי האָבן געהאַט אין די אַמאָליקע צײַטן.

פֿון אליעזר שטיינבאַרג

אַ בערגעלע שטייט אַ שטיבעלע; אַ קליין שטיבעלע ווי אַ בית. אין שטיבעלע אַ צדיקל וווינט; אַ צדיקל אַ פּיצעלע, אַ צדיקל ווי אין ביכעלע און סע הייסט רב איכעלע. האָט דאָס צדיקל אַ טעכטערל — איינס און אַ שיינס. די אייגעלעך ווי בײַ פֿייגעלעך, די בעקעלעך ווי בײַ טעקעלעך[1], דאָס קולעכל ווי גלעקעלעך, קוטשעראָווע[2] הערעלעך, דאָס פּיסקעלע שיט פּערעלעך, דאַרף קיין ווערטעלע ניט זוכן, קיין צינגעלע ניט לײַען — און אין גאַנצן איז דאָס ווי אַ זיין.