קלעזקאַנאַדע 2012
רעפּאָרטאַזש פֿון איציק גאָטעסמאַן

Klezkanada 2012
A program hosted by Itzik Gottesman


אַ גרוס פֿון "קלעזקאַנאַדע 2011"
רעפּאָרטאַזש פֿון איציק גאָטעסמאַן

Klezkanada 2011
A program hosted by Itzik Gottesman

דאָס יאָר, ווען אַלע קולטור־טוערס ציטערן צוליב דעם אומזיכערן מצבֿ פֿון דער עקאָנאָמיע איבער דער וועלט, האָט זיך געיאַוועט אַ געפּאַקטער עולם פֿאַרן וואָך־לאַנגיקן מוזיק־ און קולטור־פֿעסטיוואַל — "קלעזקאַנאַדע". אין עס־צימער איז אָפֿט געווען שווער צו געפֿינען אַ בענקל וווּ זיך אַוועקצוזעצן און כאַפּן אַ ביסן פֿון די "געשמאַקע" מאכלים (דאָס שרײַב איך שוין מיט איראָניע; איך קען אײַך פֿאַרזיכערן, אַז קיינער קומט ניט אויף "קלעזקאַנאַדע" צוליב דעם עסן). עס האָט אַוודאי יעדן איינעם הנאה געטאָן צו זען, אַז דער אינטערעס צו "קלעזקאַנאַדע" וואַקסט, און אַז דאָס 16טע יאָר פֿונעם פֿעסטיוואַל וועט זיכער ניט זײַן דאָס לעצטע.

רבֿקה מאַרגאָליס

דעם פֿרילינג האָט אַ גרופּע סטודענטן פֿאַרבראַכט זעקס וואָכן אין אַן אָטאַווער ייִדישלאַנד. דער נײַער ייִדיש-קלאַס פֿאַר אָנהייבער אין דעם אָטאַווער־אוניווערסיטעט איז דאָס "ערשטע פֿייגעלע" צו לערנען זיך ייִדיש אין אַן אוניווערסיטעט דאָ, אין דער קאַנאַדער הויפּטשטאָט. דער קלאַס איז אַ טייל פֿון דער נײַ־געשאַפֿענער ייִדישער ווערעד־פּראָגראַם, וווּ מע לערנט און מע פֿאָרשט די ייִדישע קולטור, ליטעראַטור און געשיכטע פֿון קאַנאַדע.

אָטאַווע איז אַ שטעטעלע פֿון אַ 15,000 ייִדן וואָס האָט ניט קיין טיפֿע וואָרצלען אין ייִדיש. סע פֿירן זיך ייִדיש-קלאַסן און אַ טעאַטער-קרײַז בײַם דזשיי־סי־סי (JCC). אָבער עס פֿעלן די גרויסע ייִדיש־קרײַזן פֿון מאָנטרעאָל אָדער טאָראָנטאָ.

שטעטלעך
פֿון שׂמחה סימכאָוויטש (טאָראָנטאָ)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

זונטיק, דעם 18טן מערץ, איז אין דער "בית־צדק" קאָנגרעגאַציע פֿאָרגעקומען די דערעפֿענונג פֿון אַ פֿאָטאָגראַפֿישער אויסשטעלונג וועגן לעבן און אומקום פֿון די ייִדן אין שטשוטשין, אַ שטעטל אין מיזרח־צפֿון פֿון פּוילן, גראָדנער געגנט. די פֿאָטאָגראַפֿיעס, וואָס שפּיגלען אָפּ דאָס לעבן פֿון די אַרום דרײַ טויזנט שטשוטשינער ייִדן, זײַנען גענומען געוואָרן אין משך פֿון פֿיל יאָרן פֿון זלמן קאַפּלאַן, דעם ייִדישן פֿאָטאָגראַפֿיסט אין שטעטל.

‫מײַן ייִדיש־קלאַס אינעם טאָראָנטאָ־אוניווערסיטעט

פֿאַר וואָס לערנט מען איצט ייִדיש? לערער און אַקטיוויסטן פֿון ייִדיש זײַנען מסכּים, אַז עס איז ניטאָ קיין אַנדער פֿראַגע, וועלכע מע זאָל זיי שטעלן אַזוי אָפֿט ווי אָט די "אָנגעווייטיקטע" שאלה. די דאָזיקע פֿראַגע רעגט אויף. פֿאַר וואָס זאָל מען ניט לערנען ייִדיש? פֿאַר וואָס פֿרעגט מען בײַ קיינעם ניט, פֿאַר וואָס זיי לערנען זיך העברעיִש אָדער פֿראַנצויזיש? צוליב וואָס דאַרף מען, בכלל, אומבאַדינגט האָבן אַ סיבה?

אין משך פֿון אַ סך יאָרן פֿלעג איך אויך אַזוי ענטפֿערן.

חורבן, זכרונות

מאָריס (משה) גרודה איז אַ טאָראָנטער תּושבֿ זינט 1948 און אין משך פֿון די קנאַפּע זעקס צענדליק יאָר האָט ער זיך דערוואָרבן אַן אָנגעזען אָרט אין היגן ייִדיש־געזעלשאַפֿטלעכן לעבן ווי אַ געשעפֿטסמאַן און נדבֿן, און פֿאַר אַלעם — אַ וואַרעמער ייִד. פֿון זײַנע יונגע יאָרן אָן האָט ער אַרויסגעוויזן אַ נייגונג צו שרײַבן; זײַנע לידער און אַרטיקלען ווערן אָפֿט פֿאַרעפֿנטלעכט אין ניו־יאָרקער "אַלגעמיינעם זשורנאַל". אַצינד, אין מיטן 2006, איז אַרויס אַ בוך וועגן זײַנע איבערלעבונגען אין די ערשטע חדשים פֿון דער דײַטשער אָקופּאַציע אין פּוילן אין 1939 און די יאָרן פֿון וואָגל־און־וואַנדער איבער די ווײַטן פֿון סאָוועטן־רוסלאַנד. זײַן מעמואַר האָט משה גרודה געשריבן אין ייִדיש און עס איז איבערגעזעצט און רעדאַקטירט געוואָרן אין ענגליש דורך פּראָפֿ׳ אַדאַם פֿירסטענבערג, דעם געוועזענעם דירעקטאָר פֿון טאָראָנטער חורבן־צענטער. דאָס בוך פֿון 265 זײַטן, אין ווייכן אײַנבאַנד, טראָגט דעם נאָמען "שפּיצלעך פֿון גורל (אַנטלויף, אויסהאַלטונג און רעטונג, 1939—1945)" — "Tricks of Fate (Escape, Survival and Rescue 1939—1945)".