אַמאָל האָבן אונטער איין דאַך געוווינט אַ רופֿא און אַ שוסטער. דער רופֿא האָט זיך געטאָן זײַן מלאָכה, און דער שוסטער זײַנע. דער רופֿא האָט געהיילט קראַנקע, און דער שוסטער האָט פֿאַרראָכטן שיך. אין דעם שטעטל האָבן די ייִדן אַ סך געקרענקט, און אַז מע קרענקט, רײַבט מען ווייניקער אויס די שיך, ווײַל מע ליגט אין בעט. פֿלעגט דער שוסטער זיצן אָן אַרבעט. האָט ער געטראַכט בײַ זיך: וואָס וועל איך זיצן, לאָמיך אַרײַנקומען צום רופֿא און קוקן ווי ער היילט די קראַנקע, וועל איך אויך ווערן אַ רופֿא און האָבן פּרנסה. ער האָט געקוקט, געקוקט, אָבער גאָרניט אין דעם ניט פֿאַרשטאַנען. מיט איין וואָרט — אַ שוסטער בלײַבט אַ שוסטער!

קאַדיע מאָלאָדאָווסקי

שיכעלעך

אָטאָ, אָטאָ איז אַ באַרג,
אָטאָ אָטאָ איז אַ טאָל,
זיצט אַ שוסטער אויפֿן באַרג,
מיט אַ האַמער, מיט אַן אָל.
שטעכט דער שוסטער רעכטס און לינקס,
רעכטס און לינקס און זייער גיך
מיטן האַמער, מיטן אָל,
וואַקסן אויס צוויי קליינע שיך.
זאָגט דער שוסטער:
— שיכלעך גייט!

אַ מאַמע האָט געהאַט צוויי טעכטער — אַ קלוגע און אַ נאַרישע. די קלוגע האָט זי גערופֿן האַשינקע, און די נאַרישע — באַשינקע. נו, אַ מאַמע, זײַנען בײַ איר די קינדער גלײַך. די קלוגע טאָכטער, האַשינקע, האָט אָבער ניט געקאָנט פֿאַרטראָגן, אַז די מאַמע מאַכט ניט צווישן זיי קיין אונטערשייד. באַשינקע איז דאָך אַ נאַרישע, קומט איר ווייניקער ליבע. איין מאָל, ווען די מאַמע איז ניט געווען אין דער היים, האָט האַשינקע אַרויסגעטריבן באַשינקע פֿון שטוב. איז באַשינקע אַוועקעגאַנגען.

דרײַ ברידער

אַ מאָל האָט געלעבט אין אַ שטעטל אַ ייִד. האָט ער געהאַט דרײַ זין. האָבן די דרײַ זין ניט געקאָנט רעדן ווי אַלע מענטשן. דער עלטערער ברודער האָט נאָר געקענט זאָגן "איך". דער מיטלסטער ברודער — "פֿאַר אַ בינטל שטרוי", און דער קלענסטער, דעם טאַטנס מיזיניק, איז געווען אַ גאַנצער פּלאַפּלער. פֿון אים האָט מען שטענדיק געהערט: "ווילסט ניט גלייבן, ווער צעזעצט!"

אַזוי זײַנען די דרײַ ברידער געוואַקסן און אַז מע וואַקסן, ווערט מען דערוואַקסן. האָט דער טאַטע זיי געגעבן אַ קעלבעלע און געזאָגט:

— הײַנט איז אַ יריד אין שטאָט. נעמט דאָס קעלבעלע און פֿאַרקויפֿט עס, און זײַט מענטשן מיט אַלע גלײַך!

האָבן זיי גענומען דאָס קעלבעלע און זיך געלאָזט גיין. באַגעגנט זיי איינער אַ פּויער. פֿרעגט ער זיי:

מאַרק (מאיר) ראַזומני (1896־1988) איז געבוירן געוואָרן אינעם ליטווישן שטעטל זשאַגער, אָבער נאָך אין זײַנע קינדער־יאָרן האָבן די עלטערן זיך אַריבערגעצויגן קיין ריגע, וווּ דער קומענדיקער שרײַבער איז אויפֿגעוואַקסן און געלעבט. דעביוטירט מיט אַ נאָוועלע אין 1920, האָט ראַזומני אין משך פֿון זײַן שעפֿעריש לעבן אַרויסגעגעבן פֿיל ביכער דערציילונגען, פֿאַרצייכענונגען, פּיעסן. אַ באַזונדערן שם האָט ער זיך דערוואָרבן מיט זײַנע נאָוועלעטן, וואָס מיינט קליינע דערציילונגען. זיי שטעלן מיט זיך פֿאָר לעבעדיקע בילדער־מיניאַטורן — טיפֿע מחשבֿות וועגן דערשײַנונגען פֿונעם לעבן, אָנגעשריבן מיט גרויס מײַסטערשאַפֿט.

אין נאָמען פֿון "קינדער־וועלט", בײַם בית־לייוויק, תּל־אָבֿיבֿ

דערפֿרייען די באָבע
מיט ייִדיש וואָרט,
ווי "משל־קאַפּאָשל"
סודט זיך דאָרט.

"קינדער־צײַטונג", מאָנאַטלעכער זשורנאַל פֿאַר שול און היים, אַרויסגעגעבן פֿון אַרבעטער־רינג בילדונגס־קאָמיטעט; 21סטער יאָרגאַנג, 1955. זיך געשלאָסן אין 1983.

אַמעריקאַנער

פֿון וואָלף יונין

איינער איז אַ ייִד,
אַ צווייטער איז אַ קריסט,
און דריטער גאָר אַ מאַכמעדאַנער;
און יעדער זינגט זײַן ליד:
זײַ, דו, וואָס דו ביסט,
וועסטו זײַן דער ריכטיקער אַמעריקאַנער!

כאַשטשעוואַצקי, משה (1897—1943)

געבוירן אין בוקי, לעבן דער שטאָט אומאַן

אַעראָפּלאַן

איז נאָך וואָס באמת
אויף דער וועלט פֿאַראַנען,
וואָס זאָל זײַן נאָך שענערס
פֿון אַעראָפּלאַנען?

וואָס האָט געטאָן דער טאַטע?

מאָטקע האָט געקויפֿט מיט איינעם בשותּפֿות אַ פֿערד מיט אַ וואָגן. ווער ס׳האָט געדאַרפֿט, דער איז געפֿאָרן. איין מאָל איז מאָטקע אַוועקגעפֿאָרן אין אַ שטעטל, פֿאַרפֿאָרן צו אַ קרעטשמער, צוגעבונדן דאָס פֿערד און אַרײַן אין קרעטשמע איבערכאַפּן דאָס האַרץ. ער גייט אַרויס צום פֿערד, נישטאָ דאָס פֿערד. זאָגט מאָטקע: "דאָס פֿערד איז אַן אַלטע טראַנטע, נאָר איך וועל באַלד טאָן, וואָס מײַן טאַטע האָט געטאָן". דער עולם האָט זיך דערשראָקן: ווער ווייסט, וואָס מאָטקעס טאַטע האָט אָפּגעטאָן?

איין מאָל האָט דער לערער געפֿרעגט: "וויפֿל איז צוויי מאָל צוויי?" האָט דער כעלעמער געזאָגט: "פֿיר". אָבער דער לערער איז געווען טויב, האָט ער אים געזאָגט: "ניין!" — "דאָס איז אמת", האָט דער תּלמיד געזאָגט. "דו האָסט אַ טעות!", האָט געזאָגט דער לערער. דער כעלעמער תּלמיד איז אַוועק. אַלע זענען געלאָפֿן נאָך אים, אָבער ער האָט נישט געהערט. ער איז געגאַנגען אין וואַלד. "אָבער באַלד וועט זײַן חנוכּה", האָט געזאָגט דער תּלמיד, "און די מאַמע איז אין כּעס אַז איך קום נישט...".

די סוכּה־שער[1]

אַמאָל איז צווישן די קאָפּהענער אַזאַ דעה געבליבן:

אַז אַ קינד כּל־זמן ס‘איז קליין

זאָל ניט עסן האַרבן כריין,

קבצן זאָל ניט נאַקעט גיין —

נאָר פֿאַרבונדן מיט אַ שטריקל!

דריגען זאָל ניט מער דאָס ביקל

פֿון אליעזר שטיינבאַרג

אַ בערגעלע שטייט אַ שטיבעלע; אַ קליין שטיבעלע ווי אַ בית. אין שטיבעלע אַ צדיקל וווינט; אַ צדיקל אַ פּיצעלע, אַ צדיקל ווי אין ביכעלע און סע הייסט רב איכעלע. האָט דאָס צדיקל אַ טעכטערל — איינס און אַ שיינס. די אייגעלעך ווי בײַ פֿייגעלעך, די בעקעלעך ווי בײַ טעקעלעך[1], דאָס קולעכל ווי גלעקעלעך, קוטשעראָווע[2] הערעלעך, דאָס פּיסקעלע שיט פּערעלעך, דאַרף קיין ווערטעלע ניט זוכן, קיין צינגעלע ניט לײַען — און אין גאַנצן איז דאָס ווי אַ זיין.