ווען דער הונגער אין מצרים איז געוואָרן שטאַרקער און די מצרישע באַפֿעלקערונג האָט שוין נישט געהאַט קיין תּבֿואה, זײַנען זיי ווידער געקומען צו יוספֿן בעטן תּבֿואה פֿון זײַנע ריזיק־אָנגעזאַמלטע תּבֿואה־זאַפּאַסן. האָט זיי יוסף געזאָגט: "הא לכם זרע וזרעתּם את האדמה" — נאַט אײַך תּבֿואה־זייאונג און פֿאַרזייט דעם באָדן. דערציילן די חז״ל (אין בראשית רבא צא, געבראַכט אין פּירוש רש״י, בראשית מא, נה), אַז יוסף האָט דערבײַ געשטעלט די מצרים אַ תּנאַי, אַ באַדינג, אַז בכדי צו באַקומען תּבֿואה פֿון יוספֿן האָבן די מצרים זיך געדאַרפֿט מל זײַן. בלית־ברירה האָבן אַ סך מצרים זיך מל געווען.

אין אונדזער פּרשה ווערט דערציילט, ווי יוסף הצדיקס ברידער האָבן זיך אַ צווייט מאָל אומגעקערט אין מצרים און געקומען אין הויז פֿון יוסף הצדיק; און יוסף האָט אָנגעזאָגט דעם אויפֿזעער פֿון זײַן הויז, ער זאָל צוגרייטן אַ מיטאָג־מאָלצײַט פֿאַר זײַנע ברידער. דערציילט דער פּסוק, אַז יוסף האָט אים געזאָגט די ווערטער: "...וטבֿוח טבֿח והכן..." (דער איינפֿאַכער טײַטש: ׳און שעכט אַ שעכטונג און גרייט צו׳); און אין גמרא ווערט דערקלערט, וואָס עס מיינען אָט די ווערטער, וועלכע באַטאָנען דאָס שעכטן און צוגרייטן — אַז "טבֿוח טבֿח" מיינט "פּרע להן בית השחיטה" (צו ווײַזן די ברידער אַז ס׳איז געווען אַ כּשרע שחיטה, ווי דאָס דאַרף זײַן על פּי דין); און "והכן" מיינט "טול גיד הנשה בפֿניהם", אַז די ברידער זאָלן זען, אַז ער נעמט אַרויס דעם גיד הנשה. דאָס הייסט, אַז יוסף הצדיק האָט באַפֿוילן מ׳זאָל צוגרייטן אַ כּשרע סעודה.

אונדזער פּרשה דערציילט וועגן יוספֿס פּאַסירונגען און אומוואַנדלונגען פֿון זינט ער איז אַוועקגענומען געוואָרן פֿון זײַן פֿאָטערס היים און זײַן פֿאַרקויפֿט ווערן ווי אַ קנעכט, ביז זײַן דערהייבונג באַשטימט צו ווערן ווי דער משנה־למלך פֿון מצרים.

אין דער פּרשה דערציילט די תּורה, אַז דער מלאך (עשׂוס "שׂר" אין הימל) האָט געזאָגט צו יעקבֿ אָבֿינו: "לא יעקבֿ יאמר עוד שמך, כּי אם ישׂראל" — ס׳וועט נישט געזאָגט ווערן, אַז יעקבֿ איז דײַן נאָמען, נאָר ישׂראל. געזאָגט האָט דאָס דער מלאך ווען יעקבֿ האָט זיך געראַנגלט מיט אים און האָט אים נישט אָפּגעלאָזט ביז דער מלאך וועט אים בענטשן. דעם מלאכס ברכה איז טאַקע געווען די דערמאָנטע ווערטער פֿונעם מלאך, אַז יעקבֿס נאָמען וועט זײַן ישׂראל — "כּי שׂרית עם אלקים ועם אנשים ותּוכל" — ווײַל דו האָסט באַהערשט שטרײַטנדיק מיט אַ מלאך און מיט מענטשן (לבֿן און עשׂו) און דו האָסט זיי בײַגעקומען (אינעם נאָמען ׳ישׂראל׳ זײַנען דאָ די אותיות פֿון ׳שׂרית׳, ׳שׂר׳).

די פּרשה הייבט זיך אָן מיט די ווערטער: "ויצא יעקבֿ מבאר שבֿע וילך חרנה" — יעקבֿ אָבֿינו איז אַרויס פֿון באר־שבֿע און איז אַוועק קיין חרן. יעקבֿ אָבֿינו האָט פֿאַרלאָזט די הייליקע היים, דאָס הויז פֿון אַ צדיק, און גייט צו אַ הויז פֿון אַ שווינדלער, פֿון אַ רשע. יעקבֿ האָט דעמאָלט געהאַט געלערנט פֿערצן יאָר אין דער ישיבֿה פֿון שם ועבֿר, האָט ער אויפֿגעהערט לערנען און זיך אַוועקגעלאָזט גיין קיין חרן און געקומען אין הויז פֿון לבֿן הארמי. דאָרטן איז ער געוואָרן אַ פּאַסטעך און געפֿיטערט טאָג און נאַכט לבֿנס שאָף. ביז דאַן האָט יעקבֿ זיך פֿאַרנומען מיט אַ גײַסטיקער עבֿודה, געלעבט דורכויס אין אַ וועלט פֿון רוחניות, און איצט האָט ער אָנגעהויבן זיך באַשעפֿטיקן מיט מאַטעריעלע ענינים, מיט פּאַשען שעפּסן און ציגן.

אין דער פּרשה ווערט דערציילט, אַז אַבֿרהם אָבֿינו האָט געשיקט זײַן געטרײַען קנעכט, אליעזר, קיין אַרם נהרים צו געפֿינען דאָרט די באַשערטע בת־זוג פֿאַר זײַן זון יצחק, און אַז ער איז געקומען צום ברונעם אויסער דער שטאָט, האָט ער תּפֿילה געטאָן (ווי באַלד ער ווייס דאָך ניט, ווער איז די באַשערטע כּלה פֿאַר יצחקן), אַז דער אויבערשטער זאָל פֿירן אַזוי, אַז ער, אליעזר, זאָל באַלד אָנטרעפֿן דאָס מיידל, וואָס דאַרף זײַן יצחקס זיווג. דערציילט די תּורה: "ויהי הוא טרם כּילה לדבר, והנה רבֿקה יוצאת וגו׳" — אַז נאָך איידער ער האָט געענדיקט רעדן אין זײַן תּפֿילה צום אויבערשטן, און אָט איז רבֿקה שוין אַרויסגעקומען... און ער האָט זיך באַלד איבערצײַגט, אַז זי איז די, וואָס דאַרף ווערן יצחקס פֿרוי.

די הײַנטיקע פּרשה הייבט זיך אָן מיטן סיפּור, ווי דער אויבערשטער האָט זיך אַנטפּלעקט צו אַבֿרהם אָבֿינו אין דער צײַט, ווען ער איז געזעסן בײַ דער טיר פֿון זײַן געצעלט, און וועגן די דרײַ געסט, וואָס זײַנען צו אים געקומען. רש״י אין זײַן פּירוש אויף אָט די פּסוקים דערקלערט (לויט די חז״ל אין גמרא — בבֿא מציעא פּו, ב), אַז דאָס איז געשען אויפֿן דריטן טאָג נאָך זײַן מל זײַן זיך, ווען די ווייטיקן זײַנען אַמשאַרפֿסטן און דערפֿאַר "הוציא הקדוש ברוך הוא חמה מנרתּיקה, שלא להטריחו באורחים" — דער אויבערשטער האָט כּבֿיכול ׳אַרויסגעצויגן די זון פֿון איר שייד׳ (דאָס הייסט, פֿאַרשטאַרקט די היץ פֿון דער זון), כּדי מענטשן זאָלן אויסמײַדן צו געפֿינען זיך אין דרויסן און אַבֿרהם זאָל זיך ניט דאַרפֿן באַשעפֿטיקן מיט אויפֿנעמען אורחים, ווי ס׳איז געווען זײַן שטייגער. אָבער ווי באַלד אַז אַבֿרהם האָט געהאַט צער דערפֿון, וואָס ער האָט ניט קיין אורחים, האָט אים דער אויבערשטער צוגעשיקט דרײַ מלאכים אין געשטאַלט פֿון מענטשן.

אין אונדזער פּרשה דערשײַנט דעם אויבערשטנס צוזאָג, אַז דאָס לאַנד ארץ־ישׂראל וועט געהערן צו די קינדער פֿון אַבֿרהם אָבֿינו. דער אויבערשטער זאָגט צו אַבֿרהם אָבֿינו: "לזרעך אתּן את הארץ הזאת" — צו דײַנע קינדער וועל איך געבן דאָס דאָזיקע לאַנד.

די פּרשה הייבט זיך אָן מיט די ווערטער "אלה תּולדות נח, נח איש צדיק וגו׳" — דאָס זײַנען די געבורטן פֿון נח, נח איז געווען אַ מענטש אַ צדיק...

בדרך כּלל געפֿינען מיר אין דער תּורה, אַז ווען ס׳איז דאָ אַן אָנהייב מיטן אויסדרוק "אלה תּולדות", ווערן דערנאָך אויסגערעכנט די געבורטן, די קינדער פֿון דעם מענטש, וועגן וועמען עס רעדט דער פּסוק. אָבער אין די פּסוקים פֿון אונדזער פּרשה זעען מיר, אַז באַלד נאָך די ווערטער "תּולדות נח" שילדערט דער פּסוק נחס פּערזענלעכע מעלות, אַז ער איז געווען אַ ׳צדיק׳, אַ ׳תּמים׳, און ערשט נאָך דעם ווערן אויסגערעכנט נחס דרײַ זין: שם, חם און יפֿת.

אין אָנהייב פּרשה בראשית דערציילט די תּורה, אַז אין די "ששת ימי בראשית", אין די ערשטע זעקס באַשאַף־טעג, האָט דער אויבערשטער באַשאַפֿן אַלע מיני באַשעפֿענישן פֿון דער וועלט, ווי דערציילט אין דער ערשטער פּרשה. די ערשטע זאַך, וואָס דער אויבערשטער האָט באַשאַפֿן אין דעם ערשטן טאָג (נאָכן באַשאַפֿן הימל און ערד), איז געווען: "אור" — ליכטיקייט, ווי דער פּסוק זאָגט "ויאמר אלקים יהי אור — ויהי אור", גאָט האָט געזאָגט: עס זאָל (באַשאַפֿן) ווערן ליכטיקייט — און ס׳איז געוואָרן ליכטיקייט. דאָס הייסט, אַז דאָס ליכט־וועזן איז באַשאַפֿן געוואָרן ווען ס׳האָבן נאָך ניט עקזיסטירט די אַלע אַנדערע ברואים.

דער פּנימיותדיקער ענין און תּוך פֿון דעם יום־טובֿ סוכּות איז, כּידוע, די "צעמענטירונג", פֿאַרפֿעסטיקונג פֿון דער אַחדות פֿונעם ייִדישן פֿאָלק. דאָס קומט צום אויסדרוק אין די הויפּט־מצוות פֿון דעם יום־טובֿ — די מצוה פֿון זיצן אין סוכּה און די מצוה פֿון די "פֿיר מינים", פֿון "בענטשן אתרוג".

וועגן דער מצוה פֿון סוכּה זאָגן די חז״ל, אַז די סוכּה דאַרף, צילט און וועט סוף־כּל־סוף פֿאַראייניקן אין זיך אַלע ייִדן ("ראויים כּל ישׂראל לישבֿ בסוכּה אחת" — אַלע ייִדן צוזאַמען זײַנען ראוי צו זיצן אין איין סוכּה). און די צווייטע הויפּט־מצוה פֿון סוכּות — "נעמען די פֿיר מינים" — דריקט אויס נאָך שטאַרקער די אייניקייט פֿון ייִדן.

אין דעם יום־טובֿ סוכּות הייבן זיך אָן די שׂמחה־טעג פֿון דעם חודש תּשרי, נאָך דער ערנסטער און פֿאָרכטיקער צײַט פֿון ראָש־השנה און יום־כּיפּור. אָבער נישט געקוקט אויף דעם אונטערשייד אינעם געמיט צווישן די צוויי ימים־טובֿים אין תּשרי, איז דאָ צווישן זיי אַ טיפֿע שײַכותדיקייט: דאָס וואָס איז פֿאַראַן און ווערט אויפֿגעטאָן אין ראָש־השנה און יום־כּיפּור אין דער גײַסט־וועלט, ווערט אויפֿגעטאָן אויך אין סוכּות. דער אונטערשייד איז, וואָס אין די ימים־נוראים איז עס פֿאַרדעקט, באַהאַלטן (ווי מ׳געפֿינט אין פּסוק, אַז ראָש־השנה ווערט אָנגערופֿן "בכּסה", אין פֿאַרדעקונג — "תּקעו בחודש שופֿר בכּסה וגו׳") — און וואָס ווערט אויפֿגעקלערט אין תּורת החסידות, אַז די מידה פֿון יראה, מורא און פֿאָרכט ווירקט ווי אַ באַשרענקונג, פֿאַרדעקונג — דאַקעגן אין סוכּות, דער יום־טובֿ פֿון שׂמחה, איז עס אין אַן אַנטפּלעקטן, אָפֿענעם אופֿן; ווי באַוווּסט, אַז דאָס געפֿיל פֿון פֿרייד ברענגט אַרויס דאָס וואָס מ׳רופֿט "התפּשטות", צעשפּרייטקייט און אַנטפּלעקונג.