באַקאַנט פֿאַר זײַנע קאַריקאַטורן און קינדערביכער, האָט וויליאַם שטײַג (1907 — 2003) איבערגעלאָזט אַ קינסטלערישע ירושה, וואָס האָט געדעקט כּמעט דעם גאַנצן 20סטן יאָרהונדערט. זײַנע צייכענונגען האָבן צענדליקער טויזנטער געזען אויף די שער־בלעטער פֿונעם "ניו־יאָרקער"־זשורנאַל במשך פֿון 73 יאָר. זײַן קינדערביכל "שרעק" מיט זײַן טעקסט און בילדער, האָט האָליוווּד איבערגעמאַכט אויף איינעם פֿון די פּאָפּולערסטע אַנימירטע פֿילמען. די וואָך עפֿנט זיך אַן אַרומנעמיקע אויסשטעלונג פֿון שטײַגס ווערק אינעם "ייִדישן מוזיי" אין ניו־יאָרק.

אין אינסטיטוט אויפֿן נאָמען פֿון דבֿ סדן בײַם העברעיִשן אוניווערסיטעט אין ירושלים איז איצט דערשינען אַ בוך וועגן אַ וווּנדערלעכער געשטאַלט, וואָס שפּיגלט אָפּ די געשיכטע פֿון ייִדישן גורל אין דער איצטיקער צײַט. דאָס בוך "פֿון סיגעט קיין ירושלים" שטעלט מיט זיך פֿאָר אַ מינדלעכע דאָקומענטאַציע, איבערגעגעבן דורך פֿרוי ראָז בילבול אין אינטערוויוען מיט פּראָפֿ' יחיאל שיינטוך פֿונעם ייִדיש־אָפּטייל בײַם העברעיִשן אוניווערסיטעט.

אַ סך אַמעריקאַנער ייִדן, אַרײַנגערעכנט די חסידים פֿון וויליאַמסבורג און באָראָ-פּאַרק, וואָס שטאַמען, על-פּי-רובֿ, פֿון אונגאַרן, פּוילן אָדער גאַליציע — האָבן אַן איינזײַטיקע פֿאָרשטעלונג וועגן דער שפּראַך און מינהגים פֿון די סאָוועטישע ייִדן. אַ טייל ייִדן ווערן שטאַרק פֿאַרחידושט, ווען די "רוסישע" ייִדן דערציילן זיי, אַז אינעם ראַטן־פֿאַרבאַנד האָבן געלעבט כּמעט אַ צענדליק פֿאַרשיידענע ייִדישע עטנישע גרופּעס, מיט אינגאַנצן באַזונדערע שפּראַכן און טראַדיציעס.

איך וועל אײַך דערמאָנען אָן אַן אַלטן אַנעקדאָט:

אַ געראָטענער יונגער אַמעריקאַנער בחור באַקומט אַ באַקאַלאַווער אין יעיל, אַ מאַגיסטער אין סטענפֿאָרד און אַ דאָקטאָראַט אין האַרוואַרד. קומט ער אַהיים, וווּ די גאַנצע משפּחה שעפּט פֿון אים נחת. צום סוף פֿון דער שׂימחה רופֿט אים אין אַ זײַט דער טאַטע, אַן אַלטער פּוילישער שנײַדער, און זאָגט דעם זון: "איצט איז טאַקע דער ריכטיקער מאָמענט צו רעדן תּכלית. וואָס זשע האָסטו אויסגעקליבן צו טאָן ווײַטער — וועסטו זײַן אַ דאַמען-שנײַדער צי אַ מענער-שנײַדער?"

אַבֿרהם-אָבֿינוס קינדער זענען געבוירן געוואָרן בײַ צוויי פֿאַרשיידענע מוטערס, אין פֿאַרשיידענע צײַטן און אומשטענדן, דערפֿאַר איז עס נישט קיין חידוש, אַז יצחקס און ישמעאלס לעבנס-וועגן זענען זיך פֿאַנאַנדערגעגאַנגען; יצחק איז אויפֿגעוואַקסן אַ גרויסער צדיק, דער "זיידע" פֿונעם גאַנצן ייִדישן פֿאָלק, און ישמעאל איז געוואָרן אַ רויבער, הגם בײַם סוף פֿון זײַן לעבן האָט ער תּשובֿה געטאָן.