"הערט מיך אויס"
דער פּסיכאַאַנאַליטיקער פֿון פּאַריז ד״ר מאַקס כּהן שמועסט מיט
רודי ראָזענפֿעלד

Hear Me Out
Dr. Max Kohn, Psychoanalyst from Paris,
Talks with Rudy Rosenfeld

ווי צוויי וואָכן צוריק, אין דער פּרשה "בשלח", האָבן מיר באַהאַנדלט דעם ענין פֿון "שירת־מרים" — דאָס לויב־געזאַנג מיט אַ טאַנץ, דורך וועלכן מרים־הנבֿיאה, משה רבינוס שוועסטער, האָט דערגרייכט אַ העכערע גײַסטיקע מדרגה, ווי משה רבינו אַליין, ווי רבי קלונימוס־קלמן עפּשטיין, אַ גרויסער חסידישער דענקער און מקובל, דעקלערט אין זײַן ספֿר "מאור ושמש".
לויט דעם רמב״ם, מוז אַ ייִד גלייבן, אַז משה רבינו איז געווען דער גרעסטער נבֿיא אין דער וועלט און אַז עס וועט קיינמאָל נישט קומען אַ גרעסערער נבֿיא. הגם פֿאַר רמב״מען איז די דאָזיקע דאָגמע איינע פֿון די הויפּט־יסודות פֿון ייִדישקייט, זענען נישט אַלע אַנדערע גרויסע רבנים פֿולשטענדיק מסכּים מיט אַזאַ מיינונג. אַ צאָל מקובלים, באַקאַנטע ייִדישע פֿילאָסאָפֿן און חסידישע צדיקים האַלטן, אַז משיח וועט זײַן אַ גרעסערער נבֿיא און אַז ס׳איז טעאָרעטיש מעגלעך פֿאַר עמעצן צו קריגן אַ העכערע מדרגה פֿון נבֿואה.
על־פּי־חסידות, קאָן יעדער מענטש אויך דערגרייכן די זעלבע מדרגה, ווי משה רבינו, ווײַל משהס נשמה ווערט כּסדר באַקליידט אין די צדיקים פֿון יעדן דור, און ברענגט אַרויס נײַע תּורה־חידושים. לויט אַזאַ שיטה, איז דער רמב״ם טאַקע גערעכט, אָבער משהס הויכע נבֿואה האָט זיך נישט פֿאַרענדיקט נאָך זײַן טויט, נאָר ווערט ווײַטער אַנטפּלעקט דורך געוויסע דערהויבענע יחידים.
אינעם "מאור ושמש" גייט אַ רייד וועגן אַן ענלעכן ענין. לויט דעם מחבר, האָט מרים זיך אויפֿגעהויבן, בעת איר טאַנצן, אין אַ גאָר הויכער גײַסטיקער וועלט, "עולם־העיגולים", וווּ עס ווערן בטל אַלע היעראַרכיעס, אַרײַנגערעכנט די חילוקים צווישן מענער און פֿרויען. אַלע מענטשן אין אַזאַ וועלט — חכמים און עם־הארצים, עקזאַלטירטע מיסטיקער און פּשוטע מענטשן — זענען גלײַך און באַקומען די ג־טלעכע שפֿע צוזאַמען אין איין "טאַנץ פֿון צדיקים". משה רבינו האָט פֿאַרשטאַנען, אַז זײַן שוועסטער האָט דערגרייכט אַ מדרגה, וועלכע וועט זיך אַנטפּלעקן אין משיחס צײַטן; ער האָט אָבער אַליין באַקומען די תּורה פֿון "עולם־הישר" — אַ נידעריקערע וועלט, וועלכע עס פֿירט זיך לויט היעראַרכישע כּללים און סטרוקטורן.

ס׳איז מיר צו האַנט געקומען די וואָך אַן "אַטעיִסטיש הייליק־בוך." זיי רופֿן עס (Atheist Bible). פֿרעגט מיך בחרם, ווי אַזוי דאָס איז געשען. אָבער איך זע דאָך שוין, אַז איך וועל זיך נישט אַזוי גרינג אַרויסדרייען פֿון באַשרײַבן דאָס "הייליקע ביכל פֿון דער נײַער לערע אין יודאַיִזם." געשריבן דעם טעקסט האָבן צוויי מחברטעס — עמיליאַ זאָלאָטאָוו און איזאָלדאַ אַפּאַטאָווסקי. ביידע האָבן זיי זיך באַקענט אין "יוניאָן היברו־קאַלעדזש" און באַקומען זייערע דאָקטאָראַטן אין "יוניאָן גראַדזשועט־סקול."
עס ווײַזט זיך אַרויס, אַז מיט יאָרן צוריק האָב איך אָפּגעשטאַט אַ וויזיט ערגעץ אין ווילעדזש, וווּ מ׳האָט געפּראַוועט אַן אַטעיִסטישן סדר. איך האָב טאַקע דעמאָלט געשריבן וועגן דעם. פֿאַר מיר איז עס געווען אַ חידוש. צווישן עולם האָב איך באַמערקט מיטליעריקע און עלטערע בחורטעס און גרויע מאַנספּאַרשוינען מיט רויטע שניפּסן. איך האָב באַלד דערקענט אויף די פֿרויען, אַז זיי שטאַמען אָפּ פֿון די לינקע קרײַזן. די האָר אויפֿן קאָפּ איז בײַ זיי געווען באַקרוינט מיט אַ קאָקס, די יופּעס קאָלירטע און קיין שמינקע מיט פּודער האָבן זיי נישט באַנוצט. איך בין זיכער געווען, אַז זיי זײַנען אַמאָל געגאַנגען אין חדר פֿון די "אָרדן־שולן," וווּ זייער גאָט איז געווען פֿערדינאַנד־לאַסאַל־מאַרקס און לענין, ווי אויך דער גרויסער העלד פֿון די פֿעלקער "טאָוואַרישטש" סטאַלין.
לשון־קודש איז צווישן זיי און זייער אַטעיִסטישן סדר נישט געווען בנימצא. דאָס הייסט, מען האָט דאָרט דאָס אַרטיקל נישט געזען, נישט געהערט און נישט געלערנט, און זייערע טעקסטביכער האָט מען פּובליקירט אָן די סוף ייִדישע אותיות. אונדזער לשון האָט מען דאָרט געשריבן פֿאָנעטיש, דאָס הייסט, אַז שבת האָט מען אויסגעלייגט שאַבעס און שלום — שאָלעם. דעריבער איז די חבֿרה אויסגעוואַקסן מיט אַ נטיה צו טענהן, אַז זיי קענען גאַנץ ייִדיש פֿון אויסנווייניק.