רײַזעס פֿון אַ ניו־יאָרקער ייִד
אַ שטעטל בײַם ים
רעפּאָרטאַזשן פֿון אונדזער קאָרעספּאָנדענט שמואל פּערלין

Travelogues of a New York Jew
A Shtetl by the Sea
A Report From Our Correspondent Ross Perlin

מיט אַ וואָך צוריק, אין דער פּרשה "ואתחנן", האָבן מיר געלייענט, ווי משה רבינו האָט געבעטן דעם אייבערשטן אים אַרײַנצולאָזן קיין ארץ־ישׂראל. פֿון דער גשמיותדיקער פּערספּעקטיוו, איז משה ניפֿטר געוואָרן חוץ־לאָרץ, כּדי מכפּר צו זײַן אויף די עבֿירות פֿון ייִדן. ברוחניות, ווי עס ווערט דערקלערט אינעם ספֿר "זרע־קודש" פֿונעם ראָפּשיצער רבין, איז ער אָבער יאָ אַרײַנגעקומען אינעם לאַנד, ווי דער קאָלעקטיווער ג־טלעכער גײַסט פֿונעם גאַנצן כּלל־ישׂראל.
די פֿאָריקע פּרשה איז די איינציקע אינעם גאַנצן חומש, וואָס איר נאָמען האָט צו טאָן מיטן דאַוונען. דאָס ספּעציפֿישע וואָרט "ואתחנן" קאָן איבערגעזעצט ווערן ווי "און עס האָט זיך מיר געדאַוונט". לויט דעם ראָפּשיצער רבין, האָט די שכינה אַליין געבעטן דעם אייבערשטן אַרײַנצולאָזן משהן קיין ארץ־ישׂראל. משה רבינוס תּפֿילה איז גופֿא געווען אַן ענטפֿער אויף איר בקשה; ג־ט אַליין האָט, אַזוי צו זאָגן, געשטעלט אַ רעטאָרישע פֿראַגע דורך משה רבינוס מויל, און אַליין באַשטעטיקט, אַז אינעם גײַסטיקן זין וועט משה זיכער אַרײַן, צוזאַמען מיט זײַן פֿאָלק, אינעם הייליקן לאַנד.
נישט צופֿעליק ווערט אין דער פֿאָריקער פּרשה, וואָס איר נאָמען האָט צו טאָן מיט דאַוונען, אָנגעזאָגט די מיצווה פֿון קריאת־שמע — די וויכטיקסטע ייִדישע תּפֿילה, אין וועלכער אַ ייִד דערקלערט דאָס אַחדות־השם און זײַן באַוויליקייט צו דינען דעם באַשעפֿער מיטן גאַנצן האַרצן און מיט כּוחות פֿון דער נשמה און גוף.
דער פּשוטער באַדײַט פֿון דער קריאת־שמע איז אַ דערקלערונג פֿונעם ייִדישן גלויבן אינעם איינציקן ג־ט. אינעם טיפֿערן חסידישן זין, ווי אינעם דערמאָנטן פּירוש פֿונעם ראָפּשיצער רבין, מיינט עס אָבער, אַז ס׳איז נישטאָ קיין זאַך במציאות, אַחוץ דעם אייבערשטן. "שמע ישׂראל ה׳ אלוקינו ה׳ אחד" — מוז מען פֿאַרשטיין ווי, אַז ג־ט איז אַלץ און אַלץ איז ג־ט, ווי עס פֿלעגט זאָגן דער בעל־שם־טובֿ.