פֿאַריאָמערט, פֿאַרקלאָגט
פֿון זײַן היים פֿאַריאָגט,
פֿאַר זײַנע גרויסע זינד.
בלאָנדזשעט אַרום, אַזוי אומעטום —
פֿון גאָט דאָס פֿאַרשאָלטענע קינד.

אַבֿרהם גאָלדפֿאַדען

דער אימאַזש פֿונעם גלות־ייִד וואָס וואַנדערט נע־ונד, אָן אַ היים, אָן אַ מקום־מיקלט, איז טיף אײַנגעבאַקן אינעם ייִדישן פֿאָלק־זכּרון. פֿאַר וואָס קומט אונדז אַזאַ וואַנדערונג אָן אויפֿהער?

שאַפֿנדיק דעם מוזיי פֿון דער געשיכטע פֿון פּוילישע ייִדן, האָט מען געשטרעבט, אַז די צילן זאָלן זײַן גאָר אַנדערע ווי אין די עקזיסטירנדיקע ייִדישע מוזייען אין אַנדערע לענדער. מע וויל נישט אויפֿבויען קיין נײַעם מאָנומענט פֿאַר די אומגעקומענע אין חורבן. דער צוועק איז צו ווײַזן דאָס פֿאַר־מלחמהדיקע לעבן, וואָס איז אָפּגעווישט געוואָרן און די קולטור-ירושה, וואָס איז פֿונדעסטוועגן פֿאַרגעבליבן; ווי אויך דעם נאָך־מלחמדיקן פּעריאָד ביז די לעצטע דעבאַטעס וועגן די ייִדיש-פּוילישע באַציִונגען.

נישט לאַנג צוריק, האָט דער מאָסקווער פֿאַרלאַג "טעקסט" אַרויסגעגעבן אויף רוסיש צוויי קלאַסישע ייִדישע ביכער: שלום אַשס "קידוש־השם" און יצחק באַשעוויסעס "שׂטן אין גאָרײַ", איבערגעזעצט דורך ישׂראל נעקראַסאָוו — אַ באַגאַבטער פּעטערבורגער ייִדישער פּאָעט, אַ פּראָזע־ און פּאָעזיע־איבערזעצער, אַ פֿילאָלאָג, אַ לערער פֿון ייִדיש און אַ קענער פֿון עטלעכע שפּראַכן, אַרײַנגערעכנט אוקראַיִניש און ציגײַנעריש.

"קידוש־השם" איז, מסתּמא, דאָס סאַמע באַרימטע ווערק פֿון שלום אַשן.

דער שרײַבער אָלעג יוריעוו לאָזט זיך ניט דעפֿינירן אין קלאָרע און איינדײַטיקע באַגריפֿן. ער שטאַמט פֿון לענינגראַד און וווינט אין פֿראַנקפֿורט; ער שרײַבט לידער, פּיעסעס און פּראָזע אויף רוסיש, און ליטעראַרישע קריטיק אויף דײַטש; די טעמעס פֿון זײַנע דראַמאַטישע און פּראָזאַיִשע ווערק זײַנען אָפֿטמאָל ייִדישע, בעת זײַן פּאָעטישע שאַפֿונג געהערט צו דער ספּעציפֿישער פּעטערבורגער/לענינגראַדער שיטה פֿון מאָדערנער רוסישער דיכטונג.

יוריעווס נײַער ראָמאַן איז אַרויס אין אַ בוכפֿאָרעם אין דײַטשלאַנד, בעת אין רוסלאַנד איז ער דערשינען בלויז אין אַ פֿאַרקירצטן צײַטשריפֿט־נוסח.

די וואָך הייבן מיר אָן לייענען דעם פֿערטן טייל פֿונעם חומש — "במדבר". דער אייבערשטער האָט געהייסן משה רבינו איבערציילן די ייִדן בעת זייער וואַנדערן אינעם מדבר. דער גאַנצער חומש "במדבר" איז פֿול מיט חשבונות פֿון באַזונדערע שבֿטים און משפּחות, דערפֿאַר ווערט ער אויך אָנגערופֿן "ספֿר הפּקודים" — "דער ספֿר פֿון חשבונות"; אין ניט-ייִדישע איבערזעצונגען טראָגט ער אויך ענלעכע נעמען.