5. "לימוד OZ", "בונד" און אינוועלאָק

דער פֿעסטיוואַל פֿון ייִדישער בילדונג און קולטור "לימוד", וואָס מיט יעדעס יאָר צעוואַקסט זיך אין דער ברייט און אין דער טיף, האָט אויך דערגרייכט די ייִדישע קהילה אין אויסטראַליע. וואָס מיינט "לימוד", ווי אַ וואָרט און באַגריף, פֿאַרשטיי איך אַליין, אָבער פֿאַר וואָס "OZ"? מײַן נײַגער איז גיך געשטילט געוואָרן: "OZ" — מיינט טאַקע "אויסטראַליע" און דאָס וואָרט ווערט נאָך הײַנט באַנוצט אין דער מינדלעכער שפּראַך. האָב איך שוין עפּעס, הייסט עס, אָפּגעלערנט פֿון דעם אויסטראַלישן לימוד.
אין די ראַמען פֿון דעם "לימוד"־פֿעסטיוואַל איז אײַנגעשלאָסן געוואָרן מײַן פֿילם וועגן יאָסל בירשטיין "אַ קוש אין ירושלים", בשותּפֿות מיטן רעפֿעראַט וועגן בירשטיינס איינציקער פּאָעטישער זאַמלונג, דערשינען אין אויסטראַליע, "אונטער די פֿרעמדע הימלען", געמאַכט פֿון ד״ר אַנדרו פֿײַערשטיין. און נאָך: אינעם זעלבן טאָג, אויפֿן וועג צום מאָנאַש־אוניווערסיטעט, וווּ דער "לימוד OZ" איז אָנגעגאַנגען פֿונעם 9טן ביזן 11טן יוני, האָט רענאַטאַ זינגער, וועלכע האָט אָנגעפֿירט מיט דער סעסיע, געזאָלט טרעפֿן און ברענגען יאָסל בירשטיינס שוועסטער, ראָוז סטאָון.
רענאַטאַ האָט זיך פֿאַר מיר געקלאָגט: "אַ פֿרוי פֿון 90 יאָר, האָב איך זי נישט געקאָנט איבערצײַגן, אַז ס׳איז מיר גאָר נישט שווער זי אָפּנעמען גלײַך פֿון דער שטוב, נישט פֿון דער גאַס!" און דער טאָג איז געווען אַ נאַסער, אַ פֿאַרכמאַרעטער און אַ קילער דערצו. ווען רענאַטאַ און איך זײַנען צוגעפֿאָרן צום אָרט, איז אינעם אויטאָ פֿלינק אַרײַנגעשפּרונגען אַ פֿרוי — אַ קליינוווּקסיקע, מיט אַ קורץ־געשוירענער פֿריזור און אָנגעשמינקטע ליפּן. איך בין געזעסן אונטן, האָט זי, אַ וואַרף געטאָן אויף מיר אַ קורצן אָפּשאַצערישן בליק, און באַלד אָנגעהויבן רעדן.

די הײַנטיקע טאָפּלטע סדרה איז די לעצטע אינעם חומש "במדבר", וווּ עס גייט כּסדר אַ רייד, ווי מיר האָבן דאָס באַהאַנדלט אין די פֿריִערדיקע פּרשיות, וועגן די דיאַלעקטישע באַציִונגען צווישן די געוויינטלעכע טאָג-טעגלעכע זאַכן און אויסנאַמען.
פֿאַר ס׳רובֿ מענטשן אין דער וועלט איז אַ מידבר אַן עקזאָטיש, אומגעוויינטלעך אָרט. אַ סך טוריסטן פֿאָרן יעדן טאָג ספּעציעל קיין אַפֿריקע, כּדי צו דערזען די וויסטע זאַמדן פֿון סאַהאַרע. פֿאַר אַ מענטש, וואָס וווינט אין אַ מידבר, קאָן עס אָבער אויסזען ווי אַ נודנער און אַ שווערער פּלאַץ, פֿונוואַנען עס ווילט זיך אַנטלויפֿן, כּדי צו באַטייליקן זיך אינעם לעבן פֿון אַ גרויסער שטאָט מיט אַ מעסיקן קלימאַט.
פֿון דער פּערספּעקטיוו פֿון אַ מידבר-תּושבֿ, איז דאָס געוויינטלעכע שטאָטישע לעבן פֿול מיט חידושים; פֿאַר אַן אײַנוווינער פֿון אַ גרויסער מערבֿדיקער שטאָט איז אָבער די וויסטקייט פֿונעם מידבר אַ גרויסער חידוש. דאָס ווײַזט, אַז דער חילוק צווישן "געוויינטלעכע" און "אומגעוויינטלעכע" ערטער איז אַ רעלאַטיווער. ווען מיר וואָלטן געקאָנט זען דאָס ג־טלעכע ליכט, וואָס באַנײַט און באַשאַפֿט פֿון ס׳נײַ די גאַנצע וועלט, וואָלט פֿאַר אונדז יעדער פּרט פֿון אונדזער לעבן, און אַפֿילו די סאַמע געוויינטלעכע טאָג־טעגלעכע רוטינע־זאַכן, אויסגעזען ווי אַ גרויסער חידוש און אַ נײַע ג־טלעכע אַנטפּלעקונג.
די מרגלים — די שליחים, וועלכע משה־רבינו האָט געשיקט אויסצושפּירן ארץ־כּנען — האָבן געהאַלטן, אַז ס׳איז בעסער פֿאַר ייִדן צו בלײַבן אינעם מידבר, ווי עס ווערט דערקלערט אין ספֿרי־חסידות. אַנשטאָט צו וווינען אין אַן אָרט, וווּ מע מוז באַאַרבעטן די ערד און אַפֿילו האַלטן מלחמות מיט די שׂונאים, איז מער פּאַסיק פֿאַר אַן עובֿד־השם צו פֿאַרנעמען זיך מיט ריין־רוחניותדיקע ענינים אינעם מידבר, עסנדיק דעם הימלישן מן און אַרומוואַנדערנדיק נאָכן מיסטישן שכינה־וואָלקן.