2 קאַבאַקלעך
2 לעפֿל בוימל
זאַלץ און שוואַרצער פֿעפֿער
2 לעפֿל פּוטער
2 טעפּלעך צעשניטענע קרויט
1 טעפּל רעפֿטלעך ציבעלע
1 זיסער רויטער פֿעפֿער,
אין דינע רעפֿטלעך
1 זיסער געלער פֿעפֿער,
אין דינע רעפֿטלעך
שוואַרצער פֿעפֿער
2 טעפּלעך צעשניטענע
קרעמיני־שוועמלעך
2 ציינדלעך קנאָבל
פֿעטאַ־קעז

הייצט אָן דעם אויוון ביז 375 גראַד (190 צעלזיוס). שנײַדט אָפּ ביידע עקן פֿון די קאַבאַקלעך. צעשנײַט זיי אויף דער העלפֿט און לייגט די קערעלעך אַרײַן אין אַ שיסעלע. לייגט די קאַבאַקלעך מיט דער אָפֿענער זײַט אַרויף אין אַ בעקן, באַשפּרענקלט זיי מיטן איילבערט־בוימל, זאַלץ און פֿעפֿער. בראָט זיי אַ האַלבע שעה.

אַ פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון דער לינטשערײַ פֿון לעאָ פֿראַנק — אַ ייִדישער פֿאַרוואַלטער פֿון אַ בלײַער־פֿאַבריק און דער פּרעזידענט פֿונעם אַטלאַנטע־צווײַג פֿון "בני־ברית" אין מאַריעטע, דזשאָרדזשיע — אין יאָר 1915, איז פֿאַראַכטאָגן מיטוואָך פֿאַרקויפֿט געוואָרן דורכן ליציטאַציע־הויז "סאָטביס" פֿאַר 3,125$.
אויף דער צווייטער זײַט פֿונעם בילד איז מיט אַ בלײַער אָנגעשריבן: "דאָס אויפֿהענגען לעאָ פֿראַנק".
פֿראַנק, וועלכער איז פֿאַרמישפּט געוואָרן צום טויט פֿאַרן דערהרגענען אַ ווײַסע, נישט־ייִדישע אַרבעטאָרין פֿון זײַן פֿאַבריק, די 13־יאָריקע מערי פֿייגען, איז דער איינציקער ייִד, וואָס איז אַמאָל געלינטשט געוואָרן אין די פֿאַראייניקטע שטאַטן. פֿון אָנהייב אָן האָבן ס׳רובֿ מענטשן געהאַלטן, אַז פֿראַנק איז אומשולדיק, און אַז אַ שוואַרצער סטרוזש פֿון דער פֿאַבריק, דזשים קאָנלי, האָט דערהרגעט פֿייגען. ווי אַ רעזולטאַט פֿון דער לינטשערײַ, איז מיט דרײַ חדשים שפּעטער, ערבֿ־דאַנק־טאָג, באַנײַט געוואָרן די ראַסיסטישע אָרגאַניזאַציע "קו־קלאָקס־קלאַן", און שפּעטער איז געגרינדעט געוואָרן די "אַנטי־דעפֿאַמאַציע ליגע".
דער פֿאַרקויפֿער פֿונעם בילד, אַ פּריוואַטער זאַמלער אין ניו־יאָרק, וועלכער האָט געבעטן צו בלײַבן אַנאָנים, האָט איבערגעגעבן דעם "פֿאָרווערטס", אַז ער האָט געקויפֿט די פֿאָטאָגראַפֿיע מיט יאָרן צוריק, און זעענדיק, אַז ער וועט עס קיין מאָל נישט אויסשטעלן אין זײַן הויז ("ס׳איז צו מאַקאַבריש," האָט ער באַמערקט), האָט ער זיך געוואָנדן צו די גרעסטע ליציטאַציע־הײַזער, אָבער זיי האָבן זיך אָפּגעזאָגט. "די טעמע איז צו קאָנטראָווערסיעל," האָט ער געזאָגט.

"עסט געזונטערהייט!"
פֿראַנצייזישע געבראָטענע הון און רײַז־פּילאַוו מיט לאָקשן
אַ קאָך־פּראָגראַם פֿון געשמאַקע מאַכלים אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך
מיט שׂרה־רחל שעכטער און איוו יאַכנאָוויץ

Eat In Good Health!
French Roast Chicken and Pilaf with Noodles
A Cooking Show in Yiddish with English subtitles
with Rukhl Schaechter and Eve Jochnowitz

אָט איז אַ שיין, געשמאַק בײַ־געריכט פֿאַר אײַער סוכּות־מאָלצײַט. אויב איר ווילט, קענט איר פֿאַרבײַטן די סטרוטשקעס מיט דינע רעפֿטלעך מערן אָדער פּאַסטערנאַק.

שפּריצבוימל
2 פֿונט (910 גראַם) סטרוטשקעס
4 לעפֿל עפּל־עסיק
2 לעפֿל איילבערט־בוימל
2 לעפֿעלעך האָניק
1/2 לעפֿעלע גראָבער זאַלץ
1/2 טעפּל מאַנדל־רעפֿטלעך

הייצט אָן דעם אויוון ביז 400 גראַד (204 צעלזיוס). באַשפּריצט אַ גרויסן בעקן מיט שפּריצבוימל.
ברעכט אָדער שנײַדט אָפּ די עקן פֿון די סטרוטשקעס. מישט צונויף אין אַ שיסל דעם עסיק, איילבערט־בוימל, האָניק און זאַלץ, און דערנאָך מישט עס צונויף מיט די סטרוטשקעס. צעשפּרייט די סטרוטשקעס אינעם בעקן.
בראָט די סטרוטשקעס אין אויוון 8־10 מינוט, ביז זיי ווערן אַ ביסל ווייכער. שיט זיי אַרײַן אין אַ טאַץ, און באַשיט זיי מיט די מאַנדל־רעפֿטלעך.

דער "פֿאָרווערטס" האָט לעצטנס דערציילט וועגן אַ נײַעם, גאָר אינטערעסאַנטן פֿענאָמען — די אַנטוויקלונג פֿון אַ בעלעטריסטישער ליטעראַטור, אָנגעשריבן פֿון חרדישע פֿרויען, אויף ייִדיש, ענגליש און העברעיִש (זעט: שלום בערגערס אַרטיקל, "אַ כּשרע קונסט", פֿונעם 7טן סעפּטעמבער).
צוליב דעם וואָס די שרײַבערינס זענען ענג פֿאַרבונדן מיט דער פֿרומער קהילה — זייערע קינדער לערנען זיך אין די אָרטיקע שולן, און די מאַמעס האָפֿן, ווי אַלע פֿרומע עלטערן, צו געפֿינען אַ גוטן שידוך פֿאַר זיי — האַלטן די פֿרויען תּמיד אין זינען געוויסע גרונט־כּללים בײַם שרײַבן זייערע דערציילונגען און ראָמאַנען: אויסמײַדן מאָרדן, גוואַלד־מעשׂים, אויסגעלאַסנקייט און גראָבע ווערטער; און פֿאַרזיכערן, אַז די העלדן, וועלכע האָבן געזינדיקט, זאָלן במשך פֿונעם ווערק תּשובֿה טאָן.
די פֿרומע שרײַבערין, בריטאַני ניומאַרק (אַ פּסעוודאָנים, פֿאַרשטייט זיך), איז אָבער פֿון אַ גאָר אַנדערן שניט. זי צענזורירט נישט די געדאַנקען און געפֿילן, וואָס ווערן אַריבערגעטראָגן אויפֿן פּאַפּיר. אין אירע דערציילונגען און פּאָעזיע, געפֿינען זיך נישט בלויז פֿרומע ייִדן, נאָר אויך סעקולערע אַקאַדעמיקער און באָהעמישע פֿרויען. אין דער דערציילונג, The Lost Girl [דאָס פֿאַרלוירענע מיידל], למשל, קומט פֿאָר אַ ליבע־סצענע צווישן אַ חרדישער חתונה־געהאַטער ביבליאָטעקאַרין און אַ צווייטער פֿרוי; און ווײַטער לייענען מיר אַ האַרץ־רײַסנדיקע סצענע, וווּ צוויי חסידישע בחורים פֿאַרגוואַלדיקן אַ מיידל אויף דער גאַס.
"מײַן פֿרומקייט און מײַן שרײַבן זענען בײַ מיר צוויי באַזונדערע זאַכן," האָט ניומאַרק דערקלערט, בעת אַן אינטערוויו מיטן "פֿאָרווערטס". "ווען איך שרײַב מײַנע שורות, בין איך הונדערט פּראָצענט אָפֿנהאַרציק," האָט זי געזאָגט. "אָבער ווען איך פֿאַרמאַך די העפֿט, בין איך ווידער די פֿרומע טאַנטע ביילע."

"עסט געזונטערהייט!"
קאַרטאָפֿל־קוגל און פּאַטלעזשאַן־סאַלאַט
אַ קאָך־פּראָגראַם פֿון געשמאַקע מאַכלים אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך
מיט שׂרה־רחל שעכטער און איוו יאַכנאָוויץ
— פֿילמירט אויף דער "ייִדיש־וואָך"

Eat In Good Health!
Potato Kugel and Eggplant Salad (Part 2)
A Cooking Show in Yiddish with English subtitles
with Rukhl Schaechter and Eve Jochnowitz

ראָש־השנה האָבן מענטשן ליב צו עסן טראַדיציאָנעלע מאכלים. טאָמער פּלאַנירט איר אַ מילכיקע סעודה, לאָזט זיך וווילגיין מיט דעם געשמאַקן לאָקשן־קוגל, וואָס איז זייער גרינג צוצוגרייטן. ס׳איז אויך אַ באַטעמטער מיטל אָפּצופֿאַסטן יום־כּיפּור, נאָך נעילה.
שפּריצבוימל
2 טעפּלעך רויע, ברייטע לאָקשן
3 לעפֿל נישט־געזאַלצענע פּוטער
2 אייער
1 טעפּל צוואָרעך
1/2 טעפּל סמעטענע
1/2 לעפֿעלע זאַלץ
1/4 לעפֿעלע ווײַסער פֿעפֿער
הייצט אָן דעם אויוון ביז 350 גראַד (177 צעלזיוס). באַשפּריצט אַ בעקן מיט שפּריצבוימל.
קאָכט אָפּ די לאָקשן אין געזאָטענעם, געזאַלצענעם וואַסער ביז זיי ווערן ווייך. זיפּט אָפּ די לאָקשן און מישט זיי אויס מיט דער פּוטער.
קלאַפּט צונויף די אייער, צוואָרעך, סמעטענע, זאַלץ און פֿעפֿער, און מישט עס אויס מיט די לאָקשן. גיסט די לאָקשן אַרײַן אינעם בעקן און באַקט דעם קוגל אין אויוון, צווישן 45 מינוט און אַ שעה.

"עסט געזונטערהייט!"
קאַרטאָפֿל־קוגל און פּאַטלעזשאַן־סאַלאַט
אַ קאָך־פּראָגראַם פֿון געשמאַקע מאַכלים אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך
מיט שׂרה־רחל שעכטער און איוו יאַכנאָוויץ
— פֿילמירט אויף דער "ייִדיש־וואָך"

Eat In Good Health!
Potato Kugel and Eggplant Salad (Part 1)
A Cooking Show in Yiddish with English subtitles
with Rukhl Schaechter and Eve Jochnowitz

דעם פֿאַרגאַנגענעם סוף־וואָך האָבן איבער 150 יונגע לײַט און משפּחות באַזוכט "ייִדיש־פֿאַרם" אין גושן, נ״י, אַ שטעטל אין די קעטסקיל־בערג, כּדי צו פֿײַערן דעם שלוס פֿון איר ערשטער פֿולשטענדיקער זומער־פּראָגראַם. די אונטערנעמונג האָט מען אָנגערופֿן מיטן האַלב־הומאָריסטישן נאָמען, "גלות־פֿעסטיוואַל".

אַ טייל פֿון די געסט האָבן פֿאַרבראַכט דאָרט אַ גאַנצן סוף־וואָך, און גענעכטיקט אין געצעלטן. ס׳רובֿ זענען אָבער געקומען זונטיק נאָך מיטאָג. מ׳האָט זיי געפֿירט אויף אַ טור פֿון דער רחבֿותדיקער פֿאַרם, זיי האָבן געהאָדעוועט די ציגעלעך, גענאַשט פֿונעם שניט, געהערט ווי קלעזמער און חסידישע מוזיקער שפּילן ייִדישע לידער, און אַפֿילו אַהיימגענומען רויע מילעך.

וואָס טוט מען, אַז מע האָט שטאַרק ליב קאַרטאָפֿל־טשיפּקעלעך, נאָר מע וויל אויסמײַדן אַזוינע פֿעטע פּאָטראַוועס? מאַכט זיי מיט ווייניקער בוימל און באַקט זיי אָפּ, אַנשטאָט צו פּרעגלען זיי!
1 לעפֿל איילבערט־בוימל
2 לעפֿל צעהאַקטער קנאָבל
2 קאַרטאָפֿל
1/2 לעפֿעלע זאַלץ
שפּריצבוימל

הייצט אָן דעם בוימל אין אַ פּאַטעלניע, און מישט אַרײַן דעם קנאָבל, ביז ער נעמט אָן אַ גאָלדענעם קאָליר — בערך 2 מינוט.
דרייט אָפּ דאָס פֿײַער און וואַרט ביז דער בוימל קילט זיך אָפּ. ניצנדיק אַ דורכשלאַק, גיסט דעם קנאָבל־בוימל אַרײַן אין אַ טעפּל.
הייצט אָן דעם אויוון ביז 400 גראַד (204 צעלזיוס). צעשנײַדט די קאַרטאָפֿליעס אין זייער דינע רעפֿטלעך. שווענקט אָפּ די רעפֿטלעך מיט קאַלט וואַסער און טריקנט זיי אָפּ מיט אַ האַנטעך. מישט די קאַרטאָפֿל־רעפֿטלעך אויס מיטן קנאָבל־בוימל און זאַלץ.
באַשפּריצט צוויי גרויסע בעקנס מיט שפּריצבוימל, און לייגט אַרײַן די קאַרטאָפֿל־רעפֿטלעך אין איין שיכט. באַקט זיי ביז זיי ווערן גאָלד, בערך 25 מינוט. לאָזט זיי זיך אָפּקילן, איידער איר דערלאַנגט זיי צום טיש.

ד״ר הערשל גלעזער, דער דעקאַן פֿון ייִוואָ, האָט לעצטנס אַרויסגעשטעלט אויף "פֿייסבוק" אַ פֿאָטאָגראַפֿיע פֿון די סטודענטן און לערער, וועלכע האָבן זיך באַטייליקט אין דער "זומער־פּראָגראַם א״נ פֿון אוריאל ווײַנרײַך" אין 1977. ייִוואָס ציל, האָט ער געזאָגט דעם "פֿאָרווערטס", איז געווען אויסצוגעפֿינען ווער זענען געווען די אַמאָליקע סטודענטן פֿון דער זומער־פּראָגראַם, כּדי ווידער אָנצוקניפּן אַ באַציִונג מיט זיי — אַ זאַך וואָס די אָרגאַניזאַציע האָט ביז איצט נישט געטאָן אויף אַ פֿאָרמעלן אופֿן.
הגם איך בין אַליין געווען איינע פֿון די סטודענטן יענעם זומער, זע איך דאָס בילד צום ערשטן מאָל. אײַנקוקנדיק זיך אין די פּנימער, האָט געמאַכט אויף מיר אַ רושם, וויפֿל פֿון די סטודענטן זענען שפּעטער געוואָרן אַקטיווע און באַקאַנטע פֿיגורן אין דער ייִדיש־ אָדער ייִדישער וועלט, סײַ ווי אַקאַדעמיקער — רחמיאל פּעלץ, קאַטרין העלערשטיין, יונתן בויאַרין, ניסן דזשייקאָבס, אַלען (אַבֿרהם־יעקבֿ) אַסטראָ, סטיוו (צבֿי) זיפּערשטיין, און אַנדערע; סײַ ווי אַקטיווע כּלל־טוער פֿון דער ייִדיש־וועלט — ווי אַהרן לאַנסקי, דער גרינדער און דירעקטאָר פֿון דער "נאַציאָנאַלער ייִדישער ביכער צענטראַלע".
די לערער יענעם זומער זענען געווען חווה לאַפּין, סטיוו לאָענשטיין, מרדכי שעכטער, דוד־הירש ראָסקעס, יאַדזשע זעלטמאַן און אירענע קלעפּפֿיש. דזשאַש וואַלעצקי האָט געלערנט געזאַנג.
קוקנדיק אויפֿן בילד, איז מיר אײַנגעפֿאַלן, אַז ס׳וואָלט געווען אינטערעסאַנט זיך צו פֿאַרבינדן מיט כאָטש אַ טייל פֿון די סטודענטן און אויסהערן זייערע זכרונות פֿון יענעם זומער, כּדי ווידער אויפֿצולעבן אַ פֿריִערדיקע תּקופֿה פֿון דער ייִדיש־וועלט, נישט בלויז פֿאַר די פֿון אונדז, וועלכע זענען געווען דערבײַ, אָבער אויך פֿאַר די ליבהאָבער פֿון ייִדיש, וואָס זענען נישט געווען דערבײַ, אָדער זענען אַפֿילו נאָך נישט געווען אויף דער וועלט. מיט דער הילף פֿון מײַן ברודער, בנימין שעכטער, האָב איך אידענטיפֿיצירט ס׳רובֿ מענטשן אינעם בילד, און זיך נאָכגעפֿרעגט בײַ אַ טייל פֿון זיי, וואָס זיי געדענקען פֿון דער זומער־פּראָגראַם.

דאָ מיינט לאַקס פּשוט salmon.
כּדי צו מאַכן דעם סאָוס פֿאַרן לאַקס געדיכטער, ניצט מען דאָ קראָכמאַל. איר קענט ניצן קראָמכאַל געמאַכט פֿון קוקורוזע (cornstarch) אָדער פֿון קאַרטאָפֿל (potato starch).

שפּריצבוימל
2 לעפֿעלעך נישט־געזאַלצענע פּוטער
1 גרויס ציינדל קנאָבל, צעהאַקט
1/4 לעפֿעלע רויטע פֿעפֿער־בלעטעלעך
3 לעפֿל קליאָן־סירופּ (maple syrup)
3 לעפֿל לימענע־זאַפֿט
3 לעפֿל סויע־סאָוס מיט ווייניק נאַטריום
1 לעפֿעלע קראָכמאַל
1 לעפֿעלע וואַסער
4 לאַקס־פֿילעען (אָן דער הויט)
2 לעפֿעלעך שוואַרצע סימסום־קערעלעך

הייצט דעם אויוון ביז 400 גראַד (204 צעלזיוס). באַלייגט אַ בעקן מיט זילבער־פּאַפּיר און באַשפּריצט עס מיט שפּריצבוימל.
צעלאָזט די פּוטער אין אַ קליינעם טאָפּ איבער אַ מיטעלן פֿײַער. פּרעגלט אָפּ דעם קנאָבל און די רויטע פֿעפֿער־בלעטער, ביז דער קנאָבל נעמט אָן אַ גאָלדענעם קאָליר. גיסט אַרײַן דעם סירופּ, זאַפֿט און סויע־סאָוס, און קאָכט ביז עס באַווײַזן זיך בלעזעלעך (אַרום דרײַ מינוט).
אין אַ שיסעלע מישט צונויף דעם קראָכמאַל מיטן וואַסער און גיט עס אַרײַן אינעם קנאָבל־סאָוס, מישנדיק 1 מינוט, ביז דער סאָוס ווערט געדיכטער.
לייגט די לאַקס־פֿילעען אַרײַן אין בעקן און באַשמירט זיי מיט ס׳רובֿ פֿונעם סאָוס. בראָט זיי 12 מינוט. נעמט די פֿילעען אַרויס פֿון אויוון, באַשמירט זיי מיטן איבעריקן סאָוס און באַשיט זיי מיט שוואַרצע סימסום־קערעלעך.