אַוואָקאַדעס זענען געשמאַק און געזונט, אָבער מע דאַרף וויסן ווי זיי אָפּצושיילן. דער גרינגסטער אופֿן: צעשנײַדט עס פֿון אויבן אַראָפּ, און דערנאָך פֿון רעכטס אויף לינקס. נעמט אַרויס דאָס קערל, און דערנאָך וועט איר דאָס שאָלעכץ גרינג קענען אַראָפּנעמען מיט די פֿינגער.

דרך־אַגבֿ, די קליינע, שוואַרצע "האַסס"־אַוואָקאַדעס זענען, געוויינטלעך, זאַפֿטיקער און מער באַטעמט ווי די גרויסע, גרינע קאַליפֿאָרניער אַוואָקאַדעס.

1/2 רויטע ציבעלע, צעשניטן אויף דינע רעפֿטלעך

1 טעפּל רויטער ווײַן־עסיק

2 "האַסס"־אַוואָקאַדעס, אין דינע רעפֿטלעך

1 לעפֿל איילבערט־בוימל

זאַלץ און שוואַרצער פֿעפֿער, לויט אײַער געשמאַק

ווען די אינטערנעץ האָט ערשט אָנגעהויבן זיך צו פֿאַרשפּרייטן, האָבן די חסידים, וואָס האָבן עס געניצט, זיך אָפֿט פֿאַרענטפֿערט, אַז זיי טוען עס בלויז צוליב דער אַרבעט, און סײַ־ווי־סײַ, האָבן זיי באַקומען אַ היתּר אויף דעם.
הײַנט געפֿינען זיך אָבער אַ צאָל זײַטן אויף דער אינטערנעץ — סײַ בלאָגס, סײַ דורך "פֿייסבוק" — וואָס זענען געגרינדעט געוואָרן דורך חסידים אָדער געוועזענע חסידים, וווּ די "היימישע" פֿילן זיך פֿרײַ צו שמועסן וועגן פֿאַרשידענע ענינים, און אָפֿט מאָל, מיט הומאָר. איינע פֿון די זײַטן, וואָס געפֿינט זיך אויף דער סאָציאַלער נעץ "פֿייסבוק", הייסט "חסידיש ייִדיש", און איז ממש אַן אוצר פֿאַר די ליבהאָבער פֿונעם הײַנטיקן גערעדטן ייִדיש.
די גרינדערין פֿון "חסידיש ייִדיש" הייסט פֿרידע, אַ 26־יאָריקע פֿרוי, וואָס שטאַמט פֿון אַ סאַטמערער משפּחה. ווי זי שרײַבט אין איר אַרײַנפֿיר צו דער זײַט, וויל זי מאַכן אַ רשימה פֿון "די חסידישע ווערטער, וואָס זענען נישט קיין טייל פֿון ייִוו״אָ־ייִדיש". כּדי אויסצומײַדן די גרויסע צאָל ענגלישע ווערטער, וואָס ווערן הײַנט באַניצט אין דער גערעדטער חסידישער שפּראַך, באַגרענעצט זי די רשימה בלויז מיט יענע ווערטער, וואָס חסידים ניצן אויך אין די געדרוקטע טעקסטן, ווײַל אין די ביכער און צײַטונגען געפֿינען זיך אַ סך ווייניקער ענגלישע ווערטער.

איך האָב לעצטנס געמאַכט דאָס מאכל פֿאַר מײַן משפּחה, ווי אַ בײַגעריכט צו ספּאַגעטי מיט פּאָמידאָרן־סאָוס, און במשך פֿון 10 מינוט, איז פֿון ביידע גאָרנישט געבליבן!
אויב איר ניצט פֿאַרפֿרוירענע אַרבעס, צעשמעלצט עס צו ערשט אין מיקראָכוואַלניק, אָדער בײַ דער שטוב־טעמפּעראַטור.

1/4 טעפּל צעהאַקטע ציבעלע
3 לעפֿל נישט־געזאַלצענע פּוטער
2 פֿונט (9. קילאָ) ספּאַרזשע
1/2 2 טעפּלעך גרינע אַרבעס
1/2 לעפֿעלע זאַלץ
1/4 לעפֿעלע שוואַרצער פֿעפֿער
3/4 טעפּל בלעטער באַזיליק אָדער פּעטרישקע

צעשנײַדט יעדעס ספּאַרזשע־שטענגל אויף 4 אָדער 5 שטיקלעך.
צעשמעלצט די פּוטער אין אַ גרויסער פּאַטעלניע איבער אַ מיטעלן פֿײַער. גיט אַרײַן די צעהאַקטע ציבעלע און מישט, ביז די ציבעלע ווערט ווייך, 3—4 מינוט.

אַ 26־יאָריקע פֿרוי, וואָס מע האָט געצוווּנגען זי חתונה צו האָבן מיטן אָפּגעשטאַנענעם און גײַסטיק קראַנקן אייניקל פֿון אַ חסידישן רבין, און שפּעטער, ווען זי האָט אים אָפּגעגט, האָט מען זי גענייט אויפֿצוגעבן אירע צוויי יונגע קינדער, קעמפֿט איצט אין געריכט זיי צוריקצובאַקומען. איר אַקציע איז אַ זעלטענע זאַך אין דער חסידישער וועלט, וווּ ס׳רובֿ מענטשן זענען נישט גרייט זיך אַנטקעגנצושטעלן די רביים און זייערע משפּחות, וועלכע האַלטן אָפֿט מאָל אַ שטרענגן קאָנטראָל איבער דער קהילה.
די יונגע מאַמע, רבֿקה מירמלשטיין (אַלע נעמען אין דעם אַרטיקל זענען פֿאַרשטעלטע), וועלכע האָט זיך געגט פֿון איר מאַן, דבֿ־בער ווײַס, אין סעפּטעמבער, טענהט, אַז ווען זי האָט אונטערגעשריבן די לעגאַלע דאָקומענטן, האָט קיינער נישט — אַפֿילו נישט די אַדוואָקאַטין, וואָס די קהילה האָט איר צוגעשטעלט — געגעבן רבֿקהן צו פֿאַרשטיין, אַז די דאָקומענטן וואָס זי שרײַבט אונטער, נעמען אויך אַרײַן אַ פּונקט, אַז זי גיט אויף דעם אויפֿזיכט פֿון אירע קינדער צו דבֿ־בערס עלטערן, שמואל און גיטל ווײַס.
שמואל ווײַס איז דער באַשטימטער יורש און פֿאַרטרעטער פֿונעם אַלטן רבין, ר׳ גדליה ווײַס — אַ לאַנג־יאָריקער אַלמן, וועלכער איז שוין לאַנג עובֿר־בטל.

"עסט געזונטערהייט!"
אַ קאָך־פּראָגראַם פֿון געשמאַקע מאכלים
אויף ייִדיש מיט ענגלישע אונטערקעפּלעך,
מיט שׂרה־רחל שעכטער און איוו יאַכנאָוויץ
לאַטקעס, פּאָנטשקעס און משקה לכּבֿוד חנוכּה

Eat In Good Health!
A Cooking Show in Yiddish with English subtitles
with Rukhl Schaechter and Eve Jochnowitz
Latkes, Donuts and Drinks for your Chanukah party

אויב עס גלוסט זיך אײַך אַ מאָל צוגרייטן אַן עלעגאַנט מאכל, מאַכט אַ פֿראַנצויזישע ציבעלע־זופּ. דאָס בעסטע ברויט אַרײַנצולייגן אין דער זופּ איז אַ שטריצל (איטאַליעניש אָדער פֿראַנצויזיש ברויט), אָבער איר קענט ניצן וואָסער ברויט איר ווילט.
די זופּ קאָכט מען, צום טייל, אין אַ הייסן אויוון; זײַט זשע זיכער, אַז די שיסעלעך אין וועלכער די זופּ באַקט זיך קענען אויסהאַלטן די היץ.

שפּריצבוימל
2 ציבעלעס, אין דינע רעפֿטלעך
1 לעפֿל נישט־געזאַלצענע פּוטער
1 לעפֿל בראָנפֿן
4 טעפּלעך פּאַרעווע ווייניק־געזאַלצענע יויך
זאַלץ און שוואַרצער פֿעפֿער, לויט אײַער געשמאַק
4 געדיכטע רעפֿטלעך שטריצל
1 טעפּל שווייצער קעז

באַשפּריצט אַ פּאַטעלניע מיט שפּריצבוימל און פּרעגלט די ציבעלע איבער אַ מיטעלן פֿײַער 15 מינוט, ביז עס ווערט ווייך און גאָלדן־ברוין. מישט אַרײַן די פּוטער

הײַיאָר פּראַווען די ייִדן אין מעקסיקע דאָס 90סטע יאָר זינט דער גרינדונג פֿון דער אַשכּנזישער קהילה. הגם די פֿײַערונגען האָבן זיך שוין אָנגעהויבן דעם פֿאַרגאַנגענעם פֿעברואַר, וועט דער הויכפּונקט פֿאָרקומען אין פֿעברואַר 2012. די פּרטים פֿון יענער אונטערנעמונג האָבן די קהילה־פֿירער נישט פּובליקירט, ווײַל זיי ווילן, עס זאָל זײַן אַ סופּריז, האָט וויווי ביסגאַרד, די פּרעזידענטין פֿונעם קולטור־קאָמיטעט פֿון דער "אַשכּנזישער קהילה פֿון מעקסיקע", איבערגעגעבן דעם "פֿאָרווערטס". "די פֿײַערונג וועט באַווײַזן די טאַלאַנטן פֿון אונדזער אַשכּנזישער קהילה, און וועט ספּעציעל באַטאָנען די צוקונפֿט — די קומענדיקע 90 יאָר — פֿון אונדזער קהילה."

די יוביליי־פּראָגראַם במשך פֿונעם יאָר איז געווען אַ פֿילפֿאַכיקע. אין פֿעברואַר האָט דער ישׂראלדיקער זינגער דודו פֿישער געגעבן צוויי קאָנצערטן. די צוויי ערטער, וווּ ער איז אויפֿגעטראָטן, זענען אַליין געווען אַ באַווײַז פֿונעם אָפּטימיזם, וואָס די ייִדישע כּלל־טוער האָבן אין דער צוקונפֿט פֿאַר דער קהילה. איין קאָנצערט איז פֿאָרגעקומען אין "אַקאַפּולקאָ 70" — אַ ריזיקער ייִדישער קהילה־צענטער, וואָס באַשטייט פֿון אַ שיל, ביוראָען, אַ כּשרן שפּײַזקראָם, אַ רעסטאָראַן פֿון סײַ מילכיקע, סײַ פֿליישיקע מאכלים, אַ חורבן־מוזיי, אַ חתונה־זאַל, און קאָנפֿערענץ־צימערן.

אַ גוט מאכל דאַרף נישט בלויז זײַן געשמאַק, נאָר שיין אויך. אַ דאַנק די קאַבאַקלעך און פּאָמידאָרן, איז דאָס ווײַטערדיקע הינדל־געקעכץ פֿול מיט קאָלירן — אַ מחיה צו קוקן אויף דעם!

3/4 טעפּל ראַזעווער קוסקוס

1 פֿונט רויע בייליק־קאָטלעטן אָן הויט אָדער ביינער

שוואַרצער פֿעפֿער, לויט אײַער געשמאַק

1 לעפֿל איילבערט־בוימל

1/2־1 טעפּלעך צעשניטענע ציבעלע

2 גרויסע ציינדלעך קנאָבל, צעהאַקט

1 לעפֿל פּאָמידאָרן־פּאַסטע

2 טעפּלעך צעהאַקטע פּאָמידאָרן

1/2 לעפֿעלע קעמיניק

1/2 לעפֿעלע צימערינג

2 טעפּלעך נאַהיט, אָפּגעגאָסן

די וואָך האָט דאָס אַמעריקאַנער העכסטע געריכט אָנגעהויבן באַטראַכטן דעם ענין פֿון צוויי אַמעריקאַנער ייִדישע עלטערן, וועלכע טענהן, אַז זייער ירושלים־געבוירן ייִנגעלע האָט אַ רעכט, אַז אין זײַן אַמעריקאַנער פּאַספּאָרט זאָל שטיין אָנגעוויזן דאָס לאַנד פֿון זײַן געבוירן ווערן.

מענטשן וואָס זענען געבוירן געוואָרן אין ירושלים זענען די איינציקע אויף דער וועלט, וואָס בײַ זייערע אַמעריקאַנער פּאַספּאָרטן שטייט נישט אָנגעשריבן זייער היימלאַנד. בײַ אַ געבוירענעם אין פּאַריז שטייט פֿראַנקרײַך; בײַ אַ געבוירענעם אין תּל־אָבֿיבֿ — ישׂראל. אָבער בײַ אַ ירושלים־געבוירענעם שטייט בלויז ירושלים.

הגם ישׂראל באַצייכנט ירושלים ווי איר אייביקע און אומצעטיילעוודיקע קרוינשטאָט, האַלטן כּמעט אַלע לענדער אויף דער וועלט, אַרײַנגערעכנט די פֿאַראייניקטע שטאַטן, זייערע אַמבאַסאַדעס אין תּל־אָבֿיבֿ.

אין 2002 האָט דאָס פּאָרפֿאָלק, נעמי און אַרי זיוואָטאָפֿסקי, געהאַט אַ ייִנגעלע, מנחם, אינעם "שערי־צדק שפּיטאָל" אין מערבֿ־ירושלים און געבעטן, אַז אין מנחמס אַמעריקאַנער פּאַספּאָרט און אַנדערע דאָקומענטן, זאָל שטיין, אַז זײַן געבוירן־אָרט איז ירושלים, ישׂראל. די אַמעריקאַנער דיפּלאָמאַטישע אינסטאַנצן האָבן אָבער געענטפֿערט, אַז לויט די תּקנות פֿונעם אַמעריקאַנער מלוכה־דעפּאַרטאַמענט, מעגן זיי בלויז שרײַבן "ירושלים" ווי זײַן געבוירן־אָרט, ווײַל די פֿאַראייניקטע שטאַטן אָנערקענט נישט קיין לאַנד, וואָס זאָל האָבן די השגחה איבער ירושלים. ווי אַ פּועל־יוצא האָט דאָס פּאָרפֿאָלק אָנגעקלאָגט די סעקרעטאַרין פֿונעם מלוכה־דעפּאַרטאַמענט, הילאַרי ראָדהאַם קלינטאָן.

אויב איר ווייסט נישט ווי צוצוגרייטן בלעטערקרויט (kale), מעגט איר זיך אויסלערנען, ווײַל דאָס גרינס האָט אַ הויכן פּראָצענט בעטאַ־קאַראָטין, וויטאַמינען K און C, און קאַלציום. אַזוי ווי שפּינאַט, ווערן די בלעטער אָבער אײַנגעשרומפּן נאָכן קאָכן, הייסט עס, אַז צוויי גאַנצע בינטלעך וועלן סטײַען פֿאַר בלויז דרײַ אָדער פֿיר מענטשן.

2 בינטלעך בלעטערקרויט

2 לעפֿל איילבערט־בוימל

1 רויטע ציבעלע, אין דינע רעפֿטלעך

1 ציינדל קנאָבל, צעהאַקט

1/8 לעפֿעלע שאַרפֿע רויטע פֿעפֿער־שופּן

1 לעפֿל רויטער ווײַן־עסיק

1/4 לעפֿעלע זאַלץ

וואַרפֿט אַרויס די האַרטע טיילן פֿון דער בלעטערקרויט. פּאַרעט אָדער קאָכט אָפּ די אָפּגעריסענע בלעטער אין אַ צוגעדעקטן טאָפּ זודיק וואַסער, ביז זיי ווערן ווייך — בערך 5—6 מינוט. זיפּט אָפּ די בלעטער.

ווי אַ ייִנגל אין ראָטשעסטער, צפֿון־ניו־יאָרק, פֿלעגט נפֿתּלי האַנאַו, אַהיימפֿאָרנדיק פֿון שול, אָפֿט מאָל אַראָפּגיין פֿון אויטאָבוס מיט אַ סטאַנציע פֿריִער, און זיך אַרײַנכאַפּן צו דער כּשרער יאַטקע. דאָרט פֿלעגט דער קצבֿ אים געבן עטלעכע רעפֿטלעך סאַלאַמי אָדער באָלאָני.

הײַנט איז דער קצבֿ אין ראָטשעסטער איינער פֿון האַנאַוס געטרײַע קונים. דאָס פֿלייש, וואָס ער באַקומט פֿון האַנאַו איז אָבער אַנדערש ווי דאָס פֿלייש פֿון די אַנדערע כּשרע שעכטפֿירמעס, ווײַל האַנאַוס פֿירמע, "גראָו ענד ביהאָלד" (Grow and Behold) האַלט זיך בײַ די שטרענגע פּרינציפּן נישט בלויז וואָס שייך כּשרות (די פֿירמע איז אונטער דער השגחה פֿונעם אָרטאָדאָקסישן פֿאַרבאַנד, בעסער באַקאַנט ווי דער O-U), נאָר אויך וואָס שייך אַ מער מענטשלעכער באַהאַנדלונג פֿון די חיות.

אין פֿאַרגלײַך מיט געוויינטלעכע שעכט־פֿאַרמען, וווּ מע האָדעוועט טויזנטער הינער מיט אַ מאָל אין גאָר ענגע, אומבאַקוועמע שטײַגן, און מע גיט זיי אײַנשפּריצונגען פֿון אַנטי־ביאָטיק, כּדי צו פֿאַרהיטן, אַז זיי זאָלן נישט קראַנק ווערן, האָדעוועט האַנאַו זײַנע הינער "אויפֿן פֿרײַען פֿעלד" אין דרויסן, וווּ זיי קענען זיך פּאָרפּלען ווען זיי ווילן. אַ צאָל עקספּערטן האַלטן, אַז די באַדינגונגען פֿון הינער אויפֿן פֿרײַען פֿעלד זענען מער נאַטירלעך און געזינטער, ווי די בײַ די אַנדערע שעכט־פֿירמעס, ווערן זיי דערפֿאַר זעלטן קראַנק, און במילא נייטיקן זיי זיך נישט אין קיין פּרעווענטיווע אַנטי־ביאָטיק־אײַנשפּריצונגען.

דאָס פֿילעכץ פֿון וווּרשט איז אַ גאָלדענער אופֿן צו באַטעמען אַ רעצעפּט ווײַל עס גיט צו אַ סך בשׂמים און טעם צו די אַנדערע באַשטאַנדטיילן. טוט פּשוט אויס דאָס פּלאַסטישע "מענטעלע" פֿונעם וווּרשט, און צעברעקלט דאָס פֿילעכץ.

אויב איר עסט לעצטנס ווייניק וווּרשט, כּדי אויסצומײַדן פֿעטס און כאָלעסטעראָל, פּרוּווט אויס דעם רעצעפּט, וואָס באַניצט זיך מיט דעם רעלאַטיוו ווייניק־פֿעטיקן אינדיק־וווּרשט.