Video Banner
‫פֿון רעדאַקציע

אינעם לעקסיקאָן פֿון דער ישׂראל־געשיכטע, ווערן די מלחמות נומערירט. די צווייטע מלחמה אין לבֿנון איז נאָך איין בײַשפּיל דערפֿון. קיינעם אין ישׂראל איז נישט אײַנגעפֿאַלן אָנצורופֿן זי — די "לעצטע"; ווײַל די ביטערע דערפֿאַרונג ווײַזט, אַז דער וואָרטבאַהעפֿט "לעצטע מלחמה" פּאַסט זיך נישט אַרײַן דערווײַל אין דער ישׂראלדיקער ווירקלעכקייט.

נאָך מער: די צווייטע מלחמה אין לבֿנון האָט געעפֿנט פֿאַר די אַראַבישע לענדער פֿונעם מיטעלן מיזרח אַ נײַע אָפּציע — אַ נצחון נאָך דער מפּלה.


זכרונות
פֿון אַבאַ גפֿן (‫ישׂראל)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

(אָנהייב אין פֿאָריקן נומער)


5. אויף אַ דיפּלאָמאַטישער אַרבעט

אַבא גפֿן רעדט אין ייִדיש אויף אַ פֿאַרזאַמלונג פֿון 20,000 ייִדן אין בוענאָס־אײַרעס,בײַם אָפּצייכענען דעם אויפֿשטאַנד אין וואַרשעווער געטאָ
אַז מיר זענען אָנגעקומען אין לימאַ, פּערו, האָט מען אונדז פֿון פֿלוגפֿעלד געבראַכט צום האָטעל באָליוואַר, און דאָרט האָט מיך דערוואַרט מײַן ערשטע דערשיטערונג. איך האָב געפֿרעגט דעם אינפֿאָרמאַציע־באַאַמטן וווּ קען איך עפּעס קויפֿן, האָט ער מיר געזאָגט, כ׳זאָל אַרויס אויף דער גאַס וואָס איז נעבן האָטעל, די "הרגע די ייִדן גאַס", און דאָרט וועל איך געפֿינען וואָס איך דאַרף. נאָכן אויפֿקום פֿון מדינת־ישׂראל האָט מען טאַקע געביטן דעם נאָמען פֿון דער דאָזיקער גאַס, אָבער די מענטשן האָבן נאָך נישט פֿאַרגעסן איר אַלטן נאָמען.


פּאָליטיק, ישׂראל
פֿון יצחק לודען (‫ישׂראל)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

די פֿײַערלעכע דערעפֿענונג פֿון דער װינטער-סעסיע פֿון דער כּנסת איז פֿאָרגעקומען הײַנטיקע װאָך — צום ערשטן מאָל אין דער געשיכטע פֿון דער מדינה, בײַ דער שטאַרק אָנזעעװדיקער אָפּװעזנהייט פֿון דעם ערשטן בירגער פֿון דער מדינה, דעם מדינה-פּרעזידענט. געװײנטלעך פֿלעגט דאָס שופֿר-בלאָזן מיטן אַרײַנקומען פֿון דעם מדינה-פּרעזידענט און דאָס דערעפֿענען דורך אים די סעסיע, צוגעבן אַ מאַיעסטעטישן כּבֿוד דעם פּאַרלאַמענט און אַ געװיסע פֿאַרביקייט דעם פֿײַערלעכן ריטואַל פֿון דער דערעפֿענונג.


קהילה־לעבן
פֿון יצחק פּשעטיצקי (אורוגווײַ)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

דער כּולל ״ציוני״ אין מאָנטעווידעאָ
פֿאַרשיידענע פֿײַערונגען און דערמאָנונגען פֿירט איצט דורך די ייִדישע קהילה אין מאָנטעווידעאָ, אין צוזאַמענהאַנג מיט דער 90־יאָריקער עקזיסטענץ פֿונעם ייִדישן ייִשובֿ. אין די ראַמען פֿון אָט די יוביליי־דערמאָנונגען, וועלן נאָך ביזן סוף יאָר פֿאָרקומען אַנדערע שׂימחות. עס דאַרף דערמאָנט ווערן, אַז די לאָקאַלע ראַדיאָ־סטאַנציעס און די טעלעוויזיע־קאַנאַלן האָבן זייער וואַרעם זיך אָפּגערופֿן אויף די פֿײַערונגען און אונטערגעשטראָכן דעם פּאָזיטיוו־פּראָדוקטיוון בײַטראָג פֿון דער ייִדישער קאָלעקטיוויטעט פֿאַר דער אַנטוויקלונג פֿון אורוגווײַ אויף אַלע געביטן. שילדערנדיק די פֿאַרשיידענע עטאַפּן פֿון דער אורוגווײַער געשיכטע, האָבן די פּרעסע־אָרגאַנען אַרויסגעבראַכט די דעמאָקראַטישע טראַדיציעס פֿונעם אורוגווײַער פֿאָלק, וואָס האָט מיט פֿרײַנדשאַפֿט און טאָלעראַנץ אויפֿגענומען די ייִדישע אימיגראַנטן פֿון אייראָפּע, וועלכע האָבן דאָ געפֿונען אַ נײַע היים — אָן דיסקרימינאַציע — אַ היים פֿון פֿרײַהייט און גלײַכקייט פֿאַר אַלע בירגער.


תּורה־געדאַנק

אין אָנהייב פּרשה בראשית דערציילט די תּורה, אַז אין די "ששת ימי בראשית", אין די ערשטע זעקס באַשאַף־טעג, האָט דער אויבערשטער באַשאַפֿן אַלע מיני באַשעפֿענישן פֿון דער וועלט, ווי דערציילט אין דער ערשטער פּרשה. די ערשטע זאַך, וואָס דער אויבערשטער האָט באַשאַפֿן אין דעם ערשטן טאָג (נאָכן באַשאַפֿן הימל און ערד), איז געווען: "אור" — ליכטיקייט, ווי דער פּסוק זאָגט "ויאמר אלקים יהי אור — ויהי אור", גאָט האָט געזאָגט: עס זאָל (באַשאַפֿן) ווערן ליכטיקייט — און ס׳איז געוואָרן ליכטיקייט. דאָס הייסט, אַז דאָס ליכט־וועזן איז באַשאַפֿן געוואָרן ווען ס׳האָבן נאָך ניט עקזיסטירט די אַלע אַנדערע ברואים.


װעלט פֿון ייִדיש

טשאַרנע שעכטער רעדט בײַ דער דעדיקאַציע פֿון דער ״שעכטער־ביבליאָטעק״
דער ייִדיש־פּראָפֿעסאָר, לינגוויסט, קעמפֿער פֿאַר ייִדיש און "ייִדיש־לערער פֿון די ייִדיש־לערערס" — ד״ר מרדכי שעכטער, האָט פֿופֿציק יאָר געזאַמלט אַלטע און נײַע ייִדישע ביכער; סײַ אַנטיקוואַרישע אוצרות, סײַ זעלטענע בראָשורן און ביכלעך פֿונעם 20סטן יאָרהונדערט, וועלכע פֿאַרשווינדן, געוויינטלעך, באַלד נאָך זייער פּובליקאַציע. דערצו האָבן זיך געפֿונען אין זײַן רשות הונדערטער זעלטענע ביכער אין כּלערליי פֿרעמדע שפּראַכן, וואָס זענען אים צו ניץ געקומען אין זײַן פּיאָנערישער טערמינאָלאָגישער אַרבעט. צוזאַמען מיט זײַן פֿרוי טשאַרנע האָבן זיי אויפֿגעשטעלט אַ גרויסע ביבליאָטעק בײַ זיך אין דער היים אויף ביינברידזש־עוועניו אין בראָנקס, וואָס איז געוואָרן אַ באַקאַנטע וויזיט־סטאַנציע פֿאַר ייִדישע שרײַבער און פֿאָרשער איבער דער וועלט.