אָנהייב וואָך האָבן זיך אין די ווענט פֿון דער "יו־ען" דערהערט פּלוצעם צוויי שטימען, וואָס ביז אַהער האָט מען זיי זעלטן געקאָנט הערן רעדן אין אוניסאָן: דני גילערמאַן, דער פֿאָרשטייער פֿון ישׂראל אין דער "יו־ען" און ריאַד מאַנסור, וואָס פּרע­זענטירט די רעגירונג פֿון מאַכמוד אַבאַס אויפֿן מערבֿ־ברעג. דאָס מאָל האָבן זיי ביידע איבערגעחזרט כּמעט די זעלבע ווערטער: "ראַטעוועט! די פֿאַרהאַנדלונגען צווישן ישׂראל און דער פּאַלעסטינער אויטאָ­ריטעט שטייען אונטער אַ סכּנה!"

אינטערוויו מיט "בני־עקיבֿא", "עזרא" און "אַריאל"

"רבי עקיבֿא איז געווען און געבליבן ווי אַ סימבאָל פֿאַר דער יוגנט, סײַ אין ישׂראל, סײַ אין דער וועלט, מחמת זײַן מסירות־נפֿש פֿאַר תּורת־ישׂראל און קאַמף פֿאַר ייִדישער זעלבשטענדיקייט". אַזוי האָט אונדז געזאָגט זאבֿ שוואַרץ, גענעראַל־סעקרעטאַר פֿון דער אַלוועלטלעכער "בני־עקיבֿא"־אָרגאַניזאַ­ציע, בעתן אינטערוויו אין "בית־מאיר" אויף דער קינג דזשאָרדזש־גאַס אין ירושלים.

אַרכיוון ציִען צו היסטאָריקער ווי אַ צוויט ציט צו בינען. יונגע דאָקטאָראַנטן און באַיאָרנטע געלערנטע זײַנען גרייט צו פֿאָרן זייער ווײַט און פֿאַרברענגען אַ לענגערע צײַט אין ווייניק באַקוועמע באַדינגונגען, אַבי צו האָבן אַ צוטריט צו קוואַלן פֿון היסטאָריש-וויכטיקער אינפֿאָרמאַציע. אָבער צו מאָל — זייער זעלטן — "שווימען אַרויס" אַרכיוון-מאַטעריאַלן גלײַך ווי אַליין פֿאַר זיך, ווען מע זוכט זיי אַפֿילו ניט. אַזוי איז עס געווען מיט די דאָקומענטן, וואָס אייניקע פֿון זיי וועלן ווײַטער געבראַכט ווערן.

די רעדאַקטאָרן בני מר (מער) און זײַן געהילף חנה עמית (אַמיט) האָבן זיך שטאַרק געמיט, אַז דער לעצטנס דערשינענער נומער 4 פֿון "דווקא", זאָל ניט אָפּ­שטיין פֿון די פֿריִער­דיקע דרײַ נומערן, סײַ אין זײַן אינהאַלט, און סײַ אין דעם אינערלעכן און אויסערלעכן רײַך־אילוס­טרירטן פֿאָרמאַט.

במשך פֿון קאַרגע צוויי יאָר פֿון זײַן עקזיס­טענץ, האָט דער דאָזי­קער זשורנאַל זיך דערוואָרבן פּרעס­טיזש און אָנערקענונג אין די אויגן פֿון די העברעיִשע לייענער אומעטום. זיי האָבן זיך געהאַלטן בײַ דער אָנגענומענער ליניע, וואָס די רעדאַקציע־קאָלעגיע, בראָש מיט פּראָפֿ' אַבֿרהם נאָווערשטערן,

אין ניו־יאָרק פֿעלן נישט קיין ברירות, ווי אַזוי צו פֿאַרברענגען פּורים. די קהילה לעכצט נאָך אַ געלעגנהייט משׂמח צו זײַן זיך נאָך אַ לאַנגן ווינטער, און ווי אַ דערמאָנונג אין דער פֿאַרבינדונג צווישן די סעזאָנען פֿונעם יאָר מיטן ייִדישן לוח, איז דער יום־טובֿ הײַנטיקס יאָר אויסגעפֿאַלן צוזאַמען מיטן ערשטן טאָג פֿרילינג. דערצו איז דער יום־טובֿ פֿאָרגעקומען אין אַ פֿרײַטיק,

דעם אַכטן טאָג, נאָך זיבן טעג ספּעציעלע צוגרייטונגען, איז דער משכּן ענדגילטיק אויפֿגעשטעלט געוואָרן, און משה רבינו האָט געהייסן אַהרן און זײַנע קינדער צו ברענגען דאָרטן די ערשטע קרבנות. די הײַנטיקע פּרשה הייסט "שמיני" — "דער אַכטער". דאָס איז די איינציקע סדרה אינעם גאַנצן חומש, אָנגערופֿן מיט אַ געוויסער צאָל, דערפֿאַר מוז מען זאָגן, אַז דער נאָמען אַכט טראָגט אין זיך אַ באַזונדערן סימבאָלישן באַדײַט.

אַלע, וואָס הערן זיך און קוקן זיך צו צו די גע­שעע­נישן אין ייִדישע אַקאַדעמישע קרײַזן אין דעם געווע­זענעם ראַטן-פֿאַרבאַנד, האָבן די טעג גרינגער אָפּגעאָטעמט: דער "אייראָפּעיִשער אוניווערסיטעט" אין פּע­טערבורג האָט באַקומען אַ דערלויבעניש זיך אומ­צוקערן אין זײַן לאָקאַל. עטלעכע חדשים האָט די דאָזיקע לערן-אינ­סטיטוציע געטרייסלט דער באַשלוס צו פֿאַר­מאַכן דעם לאָקאַל, ווײַל דער בנין, אויפֿגע­בויט מיט יאָרהונדערטער צוריק, האָט, כּלומרשט, ניט אָפּגעשפּיגלט די הײַנטיקע תּקנות פֿון פֿײַערלעשער.

דער ייִדישער וועזן פֿון מדינת־ישׂראל איז אַ וויכטיקער און בכּבֿודיקער פֿאַקטאָר בײַם פֿאָרמירן איר אויסערן־פּאָליטיק. עס האַנדלט זיך סײַ וועגן דעם בונד צווישן ישׂראל און דעם ייִדנטום און זייער קעגנזײַ­טיקער שטיצע, סײַ וועגן דער השפּעה פֿון דער ייִדישער געשיכטע און איר ירושה אויף די וויכטיקע פּראָבלעמען אין דער אויסערן־פּאָליטיק; און סײַ וועגן דעם אויסזען פֿון דער מדינה, וואָס עס שאַפֿט דער דאָזיקער בונד בײַ די פֿעלקער פֿון דער וועלט, און די ווירקונג וואָס דאָס האָט אויפֿן צוגאַנג פֿון די דאָזיקע פֿעלקער אין זייער באַציִונג צו ישׂראל.

ווי וויכטיק איז די ניט־געלונגענע רו­סישע רעוואָלוציע געווען פֿאַר דער ייִדי­שער געשיכטע? צום ערשטן מאָל אין דער לאַנגער געשיכטע פֿון פּוילן און רוסלאַנד האָבן די ייִדן גענומען אַן אַקטיוון טייל אין דער ראַדיקאַלער פּאָליטיק. זיי זײַנען געווען צווישן די אָרגאַניזאַטאָרן פֿון מאַסן־שטרײַקן, פֿירער פֿון די ראַדיקאַלע רע­וואָלוציאָנערע פּאַרטייען, ווי אויך צווישן די חשובֿע ליבעראַלע פּאָליטיקער און פּובליציסטן. די געשעענישן אין רוסלאַנד האָבן זיך אָפּגערופֿן אין דער גאַנצער וועלט. די פּאָגראָמען, וועלכע האָבן באַגלייט די רעוואָלוציע פֿון 1905, האָבן אַרויסגעשטויסן אַ ריזיקע כוואַליע ייִדישע עמיגראַנטן לעבֿר־הים.

איך לאָז זיך אײַנרעדן, לכל-הפּחות פֿון מאָל צו מאָל. מיט אַ יאָר זיבן צוריק האָט מיך אַן איטאַליענער גנבֿ אײַנגערעדט צו קויפֿן דרײַ לעדערנע זשאַקעטן. ער האָט מיך אָפּגעשטעלט אויף אַ לאָנדאָנער גאַס און פֿאַרדרייט מיר דעם קאָפּ. האָב איך גע­גלייבט, אַז איך האָב אַרויסגעכאַפּט אַ מציאה — פֿאַר זיך, פֿאַרן זון און פֿאַרן איידעם. דער סוף איז געווען, אַז קיינער האָט עס ניט געטראָגן, ווײַל ס׳איז געמאַכט גע­וואָרן ניט פֿון לעדער, נאָר פֿון עפּעס אַ ביליקן פּלאַסטיק. מײַן ווײַב האָט מיר דע­מאָלט גאָר­נישט ניט געזאָגט, אָבער איך האָב אַלץ געקענט איבער­לייענען בײַ איר אויפֿן פּנים.

(אײַנדרוקן — פֿון בנימינה אייברעמס)

ערשט די וואָך איז צו מיר דערגאַנגען אַ ידיעה אַז דער קאַמפּוס אין קאָלומביע רודערט זיך צווישן די ייִדישע סטודענטן. וואָס איז די מעשׂה? איז די געשיכטע אַזאַ. אַ סך פֿון זיי — אָדער זיי גרייטן זיך צו גיין אין טשאָלנט־קלוב, אָדער מ'איז שוין געווען אין טשאָלנט־קלוב, אָדער מ'דערציילט די נסים־ונפֿלאָות פֿונעם טשאָלנט־קלוב. מאַכט זיך אַ געלעגנהייט, און איינע פֿון מײַנע ערנסטע סטודענטקעס האָט עס באַשריבן. בנימינה אייברעמס לערנט זיך בײַ מיר ערשט דאָס ערשטע יאָר.

געפּרעגלטס איז טאַקע נישט אַזוי געזונט ווי געבאַקנס, נאָר וואָס טוט מען, אַז ס׳גלוסט זיך אַ מאָל געפּרעגלטע קאַרטאָפֿל? ווי געעצהט אין "פֿאַרהיט אַ קרענק", זאָלט איר, צו ערשט, אָפּווייקן אין וואַסער די קאַרטאָפֿל־רעפֿטלעך, צום ווייניקסטן, אַ האַלבע שעה; און אויב מעגלעך — צוויי שעה, איידער איר פּרעגלט זיי.

1 לעפֿל פּוטער אָדער מאַרגאַרין
2 לעפֿל איילבערט־בוימל