אויף דער ייִדישער גאַס האָט זיך הײַנט באַוויזן אַ מאָדנע סיטואַציע. הגם אַלע זענען מסכּים, אַז ס׳ווערט פֿינאַנציעל אַלץ שווערער פֿאַר אַ ייִדישער משפּחה צו פֿירן אַן אַקטיוו ייִדיש לעבן און צו שיקן די קינדער אין אַ ייִדישער טאָגשול, האָבן די ייִדישע פֿעדעראַציעס און אַנדערע גרויסע ייִדישע אַמעריקאַנער אינסטיטוציעס ביז איצט אַרויסגעוויזן ווייניק אינטערעס צו העלפֿן די משפּחות באַצאָלן דעם אַבסורדיש־שטײַגנדיקן שׂכר־לימוד. דער מצבֿ איז ספּעציעל אָנגעווייטיקט בײַ די משפּחות, וווּ איינער אָדער ביידע עלטערן האָבן פֿאַרלוירן די שטעלע אָדער מוזן איצט אַרבעטן טייל־צײַטיק.

(אַן אויסצוג פֿון אַ גרעסערן אַרטיקל "דערמאָנונגען וועגן דעם גיהנום")

אין די 1960ער יאָרן האָט מען אין מאָסקווע געהאַלטן, אַז פּוילן איז דער פֿריילעכסטער באַראַק אינעם סאָציאַליסטישן לאַגער. פֿאַר אַ סאָוועטישן בירגער, דערצו נאָך, אַ יונגן מענטש, האָט וואַרשע זיך געמאָלט ווי אַן אויסלענדישער גן־עדן. שפּעטער בין איך געווען אין בערלין, פּאַריז, ניו־יאָרק. נאָר אַלץ האָט אויסגעזען ווי אַ שאָטן, אין פֿאַרגלײַך מיט יענע זעלטענע געפֿילן, איבערגעלעבט אין וואַרשע; אַזוי גיריק אײַנזאַפּן אַ פֿרעמדן לעבנס־שטייגער, קולטור, שפּראַך איז מיר מער קיין מאָל נישט אויסגעקומען.

איך פֿאָלג נאָך כּסדר טבֿיה טענענבוימס טעאַטער־פֿאָרשטעלונגען! אַ סך מאָל שרײַב איך וועגן זיי און אַ סך מאָל, ווען זיי כאַפּן איבער די מאָס, שרײַב איך נישט. די צרה, אָדער די מעלה, איז דאָס, וואָס איך קען דעם דראַמאַטורג שוין אַ קײַמא־לן מיט יאָרן, און איך ווייס אַז ער איז פֿעיִק אויף — אָדער צונויפֿצופֿירן אַ וואַנט מיט אַ וואַנט, אָדער דווקא טרעפֿן אין פּינטל. אָבער זינט ער האָט געטראָפֿן אין פּינטל ביז הײַנט איז אין אים אַרײַן עפּעס אַ דיבוק, אַ רוגזה צו דער וועלט און, דער עיקר, צו דער פֿרומער עדה.

"על־אלה אני בוכיה עיני, עיני ירדה מים —
דערויף טו איך וויינען, מײַן אויג,
מײַן אויג רינט וואַסער"
(איכה א’, ט״ו, ייִדיש יהואש)

מײַן לעצטער אַרטיקל "ייִדישע געדענקטעג", ("פֿאָרווערטס", פֿעברואַר 19—25), קאָן באַטראַכט ווערן ווי אַן אַרײַנפֿיר צו די געדענקטעג וואָס הייבן זיך אָן די ערשטע סדר־נאַכט — דער טראַגיש־העראָיִשער אויפֿשטאַנד אין וואַרשעווער געטאָ און כ״ז ניסן — דער יום־השואה.

אין ביידע טיילן פֿון דער הײַנטיקע טאָפּלטער סדרה, "תזריע" און "מצורע", ווערן דערקלערט די הלכות פֿון טומאה און טהרה — די ענינים פֿון ריטואַלן "ריינעם" און "אומריינעם" סטאַטוס, וואָס איז געווען אַקטועל, ווען דער בית־המקדש איז געשטאַנען. אַ ייִד, וואָס האָט זיך ניט אויסגערייניקט פֿון זײַן טומאה, האָט ניט געטאָרט אַרײַנקומען אינעם הייליקן אָרט אָדער אָנרירן קרבנות.