ערשטער אינטערנאַציאָנאַלער קאָנקורס פֿון אָפּערע־זינגער

20 יאָר קומט אין קעשענעוו פֿאָר דער אינטערנאַציאָנאַלער פֿעסטיוואַל פֿון אָפּערע־קונסט "עס פֿאַרבעט מאַריאַ ביעשו". די וועלט־באַרימטע זינגערין איז נישט לאַנג צוריק געשטאָרבן (דער "פֿאָרווערטס" האָט וועגן דעם געשריבן), דעריבער איז דער הײַיאָריקער אָפּערע־פֿעסטיוואַל געווען געווידמעט דעם אָנדענק פֿון דער גרויסער זינגערין. קיין קעשענעוו זײַנען געקומען באַרימטע זינגער פֿון אַמעריקע, איטאַליע, דײַטשלאַנד, רוסלאַנד, אוקראַיִנע, גרוזיע, רומעניע, עסטרײַך. אויף דער בינע פֿונעם אָפּערע־טעאַטער האָט געקלונגען די מוזיק פֿון ווערדי, פּוטשיני, מאַסנע און אַנדערע קאָמפּאָזיטאָרן, וועמענס ווערק ס׳האָט געזונגען מאַריאַ ביעשו גופֿא.
וואָס שייך דעם ערשטן אינטערנאַציאָנאַלן קאָנקורס פֿון יונגע אָפּערע־זינגער, האָט ער אויך באַקומען דעם נאָמען פֿון מאַריאַ ביעשו. דער פּראָפֿעסיאָנעלער ניוואָ פֿון די זינגער איז געווען זייער אַ הויכער און, ווי ס׳האָט באַטאָנט דער פֿאָרזיצער פֿון זשורי, אַלעקסאַנדרו סאַמאָיִלע, הויפּט־דיריגענט פֿונעם אָדעסער אָפּערע־טעאַטער, איז שווער געווען פֿון די 32 באַטייליקטע אין דער צווייטער רונדע אויסצוקלײַבן די בעסטע — פֿאַר דער דריטער; אַזוי שטאַרק זײַנען געווען די קאָנקורסאַנטן, געקומען פֿון אייראָפּע, אַזיע און די נײַע לענדער פֿונעם געוועזענעם ראַטן־פֿאַרבאַנד.
דעם ערשטן פּריז האָבן באַקומען די זינגער פֿון מאָלדאָווע און קאַזאַכסטאַן; דעם צווייטן פּריז האָבן צעטיילט צווישן זיך די זינגער פֿון סאַנקט־פּעטערבורג און אוקראַיִנע; דעם דריטן פּריז — דײַטשלאַנד און רומעניע. דעם גראַן־פּרי (פֿאַר מיר איז עס אַ באַזונדערע פֿרייד) האָט באַקומען די סאָליסטקע פֿון דער קעשענעווער אָפּערע מאַריאַנאַ בוליקאַנו. זי האָט נישט לאַנג צוריק פֿאַרענדיקט די מוזיק־אַקאַדעמיע, וווּ זי האָט זיך געלערנט 2 יאָר אין מײַן קאַמער־קלאַס. איך האָב שוין וועגן איר און אירע קאָנצערטן פֿון ייִדישער מוזיק געשריבן אין "פֿאָרווערטס" עטלעכע מאָל. דעם פּריז פֿון 15 טויזנט יוראָ האָט איר איבערגעגעבן דער פּרעמיער־מיניסטער פֿון מאָלדאָווע.

דער רופֿא און דער שוסטער

אַמאָל האָבן אונטער איין דאַך געוווינט אַ רופֿא און אַ שוסטער. דער רופֿא האָט זיך געטאָן זײַן מלאָכה, און דער שוסטער זײַנע. דער רופֿא האָט געהיילט קראַנקע, און דער שוסטער האָט פֿאַרראָכטן שיך. אין דעם שטעטל האָבן די ייִדן אַ סך געקרענקט, און אַז מע קרענקט, רײַבט מען ווייניקער אויס די שיך, ווײַל מע ליגט אין בעט. פֿלעגט דער שוסטער זיצן אָן אַרבעט. האָט ער געטראַכט בײַ זיך: וואָס וועל איך זיצן, לאָמיך אַרײַנקומען צום רופֿא און קוקן ווי ער היילט די קראַנקע, וועל איך אויך ווערן אַ רופֿא און האָבן פּרנסה. ער האָט געקוקט, געקוקט, אָבער גאָרניט אין דעם ניט פֿאַרשטאַנען. מיט איין וואָרט — אַ שוסטער בלײַבט אַ שוסטער!

מיט פֿופֿציק יאָר צוריק, דעם 23סטן סעפּטעמבער 1962, האָט די צײַטונג "ניו-יאָרק טײַמס" אָפּגעמערקט מיט אַ נעקראָלאָג די פּטירה, אין עלטער פֿון 49 יאָר, פֿון דעם סאָוועטישן שרײַבער עמנואל קאַזאַקעוויטש. לייענען מיר אין דעם נעקראָלאָג, אַז קאַזאַקעוויטש איז געבוירן געוואָרן אין אוקראַיִנע, אָבער האָט אָפּגעלעבט אַ סך יאָרן אין ביראָבידזשאַן, וווּ ער האָט געאַרבעט און contributed articles״ some of them in Yiddish, to a ״Communist youth newspaper ("געשריבן אַרטיקלען, אייניקע פֿון זיי אויף ייִדיש, פֿאַר אַ קאָמוניסטישער יוגנט-צײַטונג"). דאָס איז, פֿאַרשטייט זיך, ניט ריכטיק (דער נעקראָלאָג איז כּולל נאָך אַ צאָל נאַרישקייטן), ווײַל קאַזאַקעוויטש איז קודם-כּל געווען אַ ייִדישער דיכטער, איינער פֿון די סאַמע הצלחהדיקע צווישן די יונגע סאָוועטישע ייִדישע פּען-מענטשן. זײַנע ווערק האָבן זיך געדרוקט ניט נאָר אין צײַטונגען, אָבער אויך אַרויס ווי ביכער. דער ביראָבידזשאַנער ייִדישער טעאַטער האָט אויך אויפֿגעפֿירט זײַן פּיעסע "מילך און האָניק". אין זײַן ליד "די ערד, וווּ איך בין גליקלעך" האָט ער געשריבן, אַז אין ביראָבידזשאַן האָט ער געזען ווי

(המשך פֿון פֿריִערדיקן נומער)

ישׂראל צינבערג

זייער אינטערעסאַנט איז מיר אויך געווען צינבערג. צינבערג האָט אָנגעהויבן פֿון יענער תּקופֿה, וואָס איך האָב שוין פֿריִער פֿאַר [איר] געהאַט אַ האַרציקע באַציִונג: די גאָלדענע תּקופֿה ([ווי] מע האָט דעמאָלט גערופֿן) אין שפּאַניע, פֿון גבֿירול, פֿון יהודה הלוי מיט נאָך אַנדערע. ער האָט געהאַלטן די לעקציעס טאַקע אויף רוסיש, אָבער די טעקסטן פֿון די דאָזיקע אַלע לידער אָדער אַ סך ציטאַטן פֿון פֿאַרשיידענע ביכער פֿלעגט ער געבן אויף העברעיִש. ער פֿלעגט גלײַך איבערזעצן, אָדער ער פֿלעגט אַ מאָל בעטן עמעצן אַן אַנדערן פֿון די תּלמידים, וואָס ער האָט געוווּסט, אַז זיי פֿאַרשטייען, איבערצוזעצן. חוץ דעם האָט זיך מיט צינבערג אײַנגעשטעלט זייער אַ האַרציקע, נאָענטע פֿאַרבינדונג צוליב דעם, וואָס צינבערג האָט געוווינט אַן אָנדערטהאַלבן בלאָק אומגעפֿער פֿון דעם אָרט וווּ מיר האָבן געוווינט. אין דער צײַט, אין אָוונט, ווען ס׳איז ניט געווען וווּ צו גיין, אויך ניט צו גיין מיט אַ מיידל, אויך ניט צו גיין אין טעאַטער (אין טעאַטער בין איך דעמאָלט אַ סך געגאַנגען, דער עיקר נאָך דער רעוואָלוציע, פֿאַר דער רעוואָלוציע), פֿלעג איך זיך אַרײַנכאַפּן צו אים. צינבערג האָט עס ליב געהאַט, דאָס איז געווען פֿאַר אים אַ מין אָפּרו.

נײַער נומער "מעלבורנער בלעטער"

לכּבֿוד 100 יאָר "קדימה" אין אויסטראַליע איז אַרויס אַ נײַער צוויי־שפּראַכיקער נומער "מעלבורנער בלעטער/Melbourne Chronicle". דער רעדאַקטאָר פֿונעם ייִדישן טייל איז משה אײַזענבוד. דאָס איז דער נומער 72 פֿונעם זשורנאַל — די איינציקע אויסגאַבע אויף ייִדיש אויף דעם אויסטראַליער קאָנטינענט. זי ווערט אַרויסגעגעבן דורך דער "קדימה" אין מעלבורן.
אין זײַן אַרײַנפֿיר־וואָרט שרײַבט דער רעדאַקטאָר וועגן דער געשיכטע פֿון דער "קדימה"־אָרגאַניזאַציע, וואָס איז געוואָרן "מיט דער צײַט דער צענטראַלער פּונקט פֿון קולטור־טעטיקייטן" אין לאַנד. אין 1937 איז דערשינען דאָס ערשטע בוך אויף ייִדיש, אַרויסגעגעבן פֿון "קדימה" — "דער אויסטראַליש ייִדישער אַלמאַנאַך". אַ ייִדישער טעאַטער און ייִדישע שולן האָבן זיך אַנטוויקלט אַ דאַנק דער גרופּע.
צווישן די מאַטעריאַלן אויף ייִדיש געפֿינט זיך די עסיי, "די חורבן־לידער פֿון יאָסל בירשטיין" פֿון ענדרו פֿײַערשטיין; אַן אַרבעט וואָס איז געשריבן געוואָרן צום 1טן פֿאָרש־סעמינאַר אויף ייִדיש בײַם "מאָנאַש"־אוניווערסיטעט אין מעלבורן. עטלעכע לידער פֿונעם פֿאַרשטאָרבענעם אויסטראַליער כּלל־טוער און שרײַבער, אַבֿרהם ציקערט, ווערן אויך געדרוקט.

דעם פֿאַרגאַנגענעם סוף־וואָך האָבן איבער 150 יונגע לײַט און משפּחות באַזוכט "ייִדיש־פֿאַרם" אין גושן, נ״י, אַ שטעטל אין די קעטסקיל־בערג, כּדי צו פֿײַערן דעם שלוס פֿון איר ערשטער פֿולשטענדיקער זומער־פּראָגראַם. די אונטערנעמונג האָט מען אָנגערופֿן מיטן האַלב־הומאָריסטישן נאָמען, "גלות־פֿעסטיוואַל".

אַ טייל פֿון די געסט האָבן פֿאַרבראַכט דאָרט אַ גאַנצן סוף־וואָך, און גענעכטיקט אין געצעלטן. ס׳רובֿ זענען אָבער געקומען זונטיק נאָך מיטאָג. מ׳האָט זיי געפֿירט אויף אַ טור פֿון דער רחבֿותדיקער פֿאַרם, זיי האָבן געהאָדעוועט די ציגעלעך, גענאַשט פֿונעם שניט, געהערט ווי קלעזמער און חסידישע מוזיקער שפּילן ייִדישע לידער, און אַפֿילו אַהיימגענומען רויע מילעך.