געזעלשאַפֿט
פֿון מרדכי דוניץ (ירושלים)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

אַ וועטעראַן פֿון דער צווייטער וועלט־מלחמה ברענגט אַ קראַנץ בלומען צום חורבן־דענקמאָל לכּבֿוד יום־השואה, פֿאַראַכטאָגן דאָנערשטיק, אין "יד־ושם", ירושלים
בלויז עטלעכע טעג טיילן אָפּ די פֿריילעכע טעג פֿון פּסח פֿון כ״ז ניסן "יום־השואה־והגבֿורה" — דער טאָג פֿון חורבן און גבֿורה, וואָס די כּנסת־ישׂראל האָט מיט יאָרן צוריק פּראָקלאַמירט ווי אַ טאָג געווידמעט דעם חורבן פֿונעם אייראָפּעיִשן ייִדנטום — דעם אומקום פֿון די 6 מיליאָן קדושים — אַ דריטל פֿון אונדזער פֿאָלק.
דער איבערגאַנג פֿון די אָנגענעמע פֿרילינג־טעג אין אַ טאָג פֿון טרויער און עצבֿות איז ניט לײַכט פֿאַר די מערסטע פֿון אונדז. עס איז שווער צוריקצוהאַלטן די טרערן, ווען די סירענעס ווויען איבערן גאַנצן לאַנד, ווען מיר שטייען פֿאַרקלעמט און פֿאַר אונדזערע אויגן און אין אונדזערע געדאַנקען שוועבן פֿאַרבײַ די שוידערלעכע בילדער און געשעענישן, ווען אונדזערע טײַערסטע און ליבסטע זענען אַזוי גרויזאַם אומגעבראַכט געוואָרן, און אונדזערע היימען זענען חרובֿ געוואָרן דורך די מערדערלעכע דײַטשן און זייערע קריסטלעכע אַרויסהעלפֿער.
אין עטלעכע טעג אַרום, וועלן מיר ווידער שטיין פֿאַרקלעמט, ווען מיר הערן די קלאַנגען פֿון די סירענעס בײַם אָפּמערקן דעם "יום־הזכּרון לחללי־מערכות־ישׂראל" — דעם אָנדענק פֿון די אַלע, וועלכע זענען געפֿאַלן אין די קאַמפֿן בשעת דעם אויפֿקום פֿון מדינת־ישׂראל פֿון די הענט פֿון די אַראַבישע זעלנער; פֿון די, וועלכע זענען אומגעקומען פֿון די אַראַבישע טעראָריסטן אין די פֿאַרשיידענע טעראָר־אַקטן, אינטיפֿאַדעס און מלחמות, זינט אונדזער אויפֿקום.
אין די דאָזיקע טרויער־טעג לעבן מיר איבער מיט האַרצווייטיק און צער די טראַגעדיעס פֿון די משפּחות פֿון די אומגעקומענע זעלנער אויף די פֿראָנטן און פֿון ציווילע בירגער; דעם גרויסן פֿאַרלוסט פֿון לעבנס פֿון פֿרויען, מענער, קינדער און אַלטע לײַט, וועלכע זענען אומגעקומען פֿון די הענט פֿון די אַראַבישע טעראָריסטן אין פֿאַרשיידענע טיילן פֿון לאַנד בכלל.

געזעלשאַפֿט
פֿון פּעסיע פּאָרטנוי (‫ישׂראל)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

פֿידלערין חיה ליבֿני און כאָר פֿון "אַרבעטער־רינג", תּל־אָבֿיבֿ
מיט פּאַפּיערניקאָווס פּאָעמע "וואַרשע אָן ייִדן", אויסגעפֿירט דורך שוראַ גרינהויז־טורקאָוו, מיט איר אָנערקענטער מײַסטערשאַפֿט, איז אין "אַרבעטער־רינג" אָפּגעמערקט געוואָרן די הײַיאָריקע טרויער־אַקאַדעמיע צום אָנדענק פֿון דעם אויפֿשטאַנד אין וואַרשעווער געטאָ.
אַן אומעטיקע אײַנגעהאַלטנקייט האָט געהערשט יענעם מיטוואָכדיקן פֿרימאָרגן אין "אַרבעטער־רינג". קיין שום אַפּלאָדיסמענטן האָבן נישט באַגלייט דעם אויפֿטריט פֿון די פֿאַרשיידענע אָנטייל־נעמער, נישט די קינסטלערישע אויפֿפֿירונגען, אויך נישט די מינדלעכע אויפֿטריטן, אַזוי ווי ס’איז אָנגענומען בײַ טרויער־פֿאַרזאַמלונגען, און דער דאָזיקער מינהג האָט נאָך מער פֿאַרשווערט די סײַ ווי דריקנדיקע שטימונג. די באַקאַנטע פֿידלערין חיה ליבֿני האָט זיך גוט אַרײַנגעפּאַסט אין דער טרויער־אַטמאָספֿער, שפּילנדיק מאָריס ראַוועלס "קדיש" און נאָך דעם אַ פּאָפּורי פֿון ייִדישע לידער וואָס, דאַכט זיך, זיי וויינען אַרויס פֿון איר "ייִדיש פֿידעלע".
אַן אַקטיווע באַטייליקונג האָט יענעם פֿרימאָרגן געהאַט דער כאָר פֿון "אַרבעטער־רינג" אויפֿן נאָמען פֿון מיכאל קלעפּפֿיש, אונטער דער אָנפֿירונג פֿון אַליזאַ בלעכעראָוויטש מיט דער פּיאַנע־באַגלייטונג פֿון אַנאַ סמאָלאָוו; געזונגען האָט דער כאָר אַן אָפּקלײַב פֿון צוגעפּאַסטע ייִדישע לידער, וואָס האָבן באַקומען דאָס מאָל אַן אומעטיקע צוגאָב־דימענסיע. די טרויער־ליכט האָבן ווי שטענדיק אָנגעצונדן די חורבן־לעבנס־געבליבענע, וואָס זײַנען כּמעט אַלע זינגערס פֿונעם כאָר.

געזעלשאַפֿט
פֿון עדי מהלאל (ניו־יאָרק)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

סתּיו שפֿיר בעת איר רעדע אויף דער "דזשיי-סטריט קאָנפֿערענץ" אין וואַשינגטאָן
אין משך פֿונעם זומער 2011, וואָס איז צום מערסטנס כאַראַקטעריזירט געוואָרן מיט די גרעסטע פּראָטעסטן אין דער געשיכטע פֿון ישׂראל, האָבן אַרויסגעבראַכט פֿאַר דער עפֿנטלעכקייט עטלעכע בולטע געשטאַלטן. באַזונדערס וויל זיך אויסטיילן די טעטיקייט פֿון די יונגע פֿרויען. צווישן זיי רופֿן מיר אָן די נעמען פֿון דער באַרימט-געוואָרענער דפֿני ליף און סתּיו שפֿיר. אויף איר פֿייסבוק-בלאַט האָט סתּיוס געשריבן, אַז זי קומט קיין אַמעריקע "פֿון אַ שלאָפֿלאָזער רײַזע, וואָס איר ציל איז צו פֿאַרבעטן די אַמעריקאַנער בירגער זיך אָנצושליסן אין דעם ווײַטערדיקן שטאַפּל פֿונעם קאַמף." צוזאַמען מיט איר איז אויך מיטגעקומען דער יונגער טעטיקער יונתן לוי.
זייער ערשטע סטאַנציע האָבן זיי געמאַכט אין וואַשינגטאָן, וווּ זיי האָבן זיך באַטייליקט אויף דער יערלעכער קאָנפֿערענץ פֿון דער פּראָ-שלום און פּראָ-ישׂראל שתּדלנות-אָרגאַניזאַציע "דזשיי-סטריט". דאָרט האָט סתּיו געהאַלטן אַ רעדע אויף דער בכּבֿודיקער עפֿנטלעכער סעסיע צוזאַמען מיט דעם בירגער־מײַסטער פֿון ירוחם (אַ שטעטל אין דרום פֿון ישׂראל) מיכאל ביטאָן, און דעם באַרימטן ישׂראלדיקן מחבר עמוס עוז.
זי האָט באַשריבן פֿאַרן צונויפֿגעזאַמלטן עולם, פֿון אַרום צוויי טויזנט מענטשן, די געשעענישן פֿונעם פֿאַרגאַנגענעם זומער; די נאַכט, וואָס זי מיט נאָך אַנדערע אַקטיוויסטן, האָבן פֿאַרבראַכט צוזאַמען אין איין תּפֿיסה-צימער: "רבותי, באַקענט זיך מיט אונדז, די נײַע פֿאַרברעכערס פֿון ישׂראל!" — האָט סתּיו זיך פֿאָרגעשטעלט פֿאַר דעם עולם; און דערצו האָט זי קאָנפֿראָנטירט נתניהוס לעצטע אַמעריקאַנער אויפֿטרעטונג מיט אַ פּאָר וואָכן צוריק, זאָגנדיק, אַז "אין דער רעגירונג זענען, ליידער, דאָ אַזעלכע, וואָס פּראָבירן צו פֿאַרשווײַגן די סאָציאַלע באַדערפֿענישן פֿונעם פֿאָלק דורך דער אומפּראָפּאָרציאָנעלער באַטאָנונג פֿון די דרויסנדיקע באַדראָונגען."

געזעלשאַפֿט
פֿון מרדכי דוניץ (ירושלים)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

אַ ריי פֿון אָרעמע־לײַט צו באַקומען אַ שפּײַז־שטיצע, ישׂראַל
מײַן "בריוו פֿון ירושלים" וועט דערשײַנען אין די חול־המועד־טעג פֿון פּסח, נאָך דעם, ווי מיר האָבן שוין געהאַט געפּראַוועט דעם טראַדיציאָנעלן סדר, יעדע משפּחה אויף איר שטייגער, לויט אירע מינהגים, לויט דער טראַדיציע.
"הניצנים ניראו באָרץ, עת הזמיר הגיע וקול־התּור נשמע באַרצנו" — וואָרעם זע, דער ווינטער איז שוין פֿאַרבײַ, דער רעגן איז פֿאַרגאַנגען און די בלומען האָבן זיך באַוויזן אין לאַנד, די צײַט פֿון געזאַנג איז געקומען, די בלומען האָבן זיך באַוויזן אין לאַנד, די צײַט פֿון געזאַנג איז געקומען, און דער קול פֿון דער טורטלטויב לאָזט זיך הערן אין אונדזער לאַנד (תּרגום: יהואש).
די מאָלערישע שילדערונגען, ווי עס ווערט געבראַכט אין "שיר־השירים", וואָס זענען פֿאַרפֿאַסט געוואָרן מיט טויזנטער יאָרן צוריק, רופֿן נאָך אַלץ אַרויס אונדזער באַוווּנדערונג און אַנטציקונג.
הײַיאָר איז בײַ אונדז טאַקע געווען דער וועטער, ווי עס ווערט געשילדערט אין "שיר־השירים". דער פֿאַרגאַנגענער ווינטער איז בײַ אונדז געווען אַ שטאַרק רעגנדיקער. די בערג פֿון גולן און חרמון זענען געווען באַדעקט מיט אַ הויכן שניי. דער וואַסער־פֿלאַך פֿון כּנרת האָט זיך באַטײַטיק געהויבן, צו דער צופֿרידנקייט פֿון דער גאַנצער ישׂראל־באַפֿעלקערונג, באַזונדערס פֿון די אַגריקולטור־לאַנדווירטן, וועלכע זענען געווען אין די לעצטע יאָרן באַזאָרגט פֿון דער לאַנגער טריקעניש.
די שווערע, עקאָנאָמישע און פּאָליטישע לאַגע, וואָס הערשט איצט אין לאַנד, די גרויסע צאָל אַרבעטסלאָזע, די נויט בײַ די אָרעמע, קראַנקע, עלטערע שיכטן פֿון דער באַפֿעלקערונג, האָט פֿאַר פּסח אָנגעפֿילט אונדזערע הערצער מיט באַדויער און שווערן געמיט.

געזעלשאַפֿט
פֿון עדי מהלאל (ניו־יאָרק)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

דער ברודער און שוועסטער, בן שׂשׂון: שירה (רעכטס) און הלל, בעתן באַזוך אין ניו-יאָרק
"איך חלום וועגן אַ פּלוראַליסטישער ייִדישער קולטור, וועגן אַ טאָלעראַנטער געזעלשאַפֿט צו כּלערליי צוגאַנגען און קולות פֿון ייִדישער אידענטיטעט. וועגן אַ געזעלשאַפֿט, וואָס דערמעגלעכט יעדן מענטש צו לעבן אַ רעליגיעז, רוחניותדיק און קולטורעל לעבן, לויט זײַן אייגענעם וועלט־באַנעם און באַוווּסטזײַן. איך חלום צו דערמעגלעכן דעם ברייטערן פּלוראַליסטישן עולם זיך צו באַשעפֿטיקן אין דעפֿינירן זײַן ייִדישע אידענטיטעט אָן זיך מתחײַבֿ צו זײַן צו אַ הלכה-גערעם, אָבער מיט אַ גרויסן אינטערעס צו דער קולטורעלער רײַכקייט, וואָס געהערט צו אונדז אַלע".
אָט אַזוי דערקלערט שירה בן שׂשׂון פֿורסטענבערג, אַן אָרטאָדאָקסישע פֿרוי פֿון ירושלים, איר ייִדישן פּלוראַליסטישן אַני-מאמין. אין ישׂראל אַרבעט זי ווי די פֿאָרזיצערין פֿון דעם פּראָיעקט פֿאַר רעליגיעזן און קולטורעלן פּלוראַליזם בײַם "שתּיל־צענטער", אַ ליבעראַלע נישט־מלוכישע אָרגאַניזאַציע (NGO), וואָס אַרבעט לטובֿת דער געזעלשאַפֿטלעכער ענדערונג. לעצטנס, איז זי אָנגעקומען קיין ניו-יאָרק אויף אַ באַזוך מיט איר ברודער הלל בן-שׂשׂון, וואָס איז אַליין אַן אַקטיוויסט, און האָט גערעדט צו אַ גרופּע ישׂראלים. די אונטערנעמונג איז אָרגאַניזירט געוואָרן דורך דעם "נײַעם ייִדישן פֿאָנד" (NIF).
אויפֿן אָוונט האָט זי דערציילט וועגן די פּראָבלעמען וואָס באַווירקן דעם דורכשניטלעכן ישׂראלדיקן בירגער, ווען ער קומט אין קאָנטאַקט מיטן רעליגיעזן עסטאַבלישמענט אין לאַנד. ווי באַוווּסט, הערשט אין ישׂראל דער אָרטאָדאָקסישער עסטאַבלישמענט איבער אַלץ וואָס האָט אַ שײַכות צו די משפּחה-דינים.

געזעלשאַפֿט

אויב: בעת אַ וואַרשטאַט פֿון Adaptations. אונטן: צוויי מענטשן, וואָס האָבן זיך באַקענט דורך דער פּראָגראַם, קריסטין גאָנקלאַוועס און עמנואל פֿראַונער. לינקס: מאַרק דרײַפֿוס און דזשודי פֿעטמאַן
די נײַן מענער און פֿרויען, צווישן 20 און 40 יאָר אַלט, זענען געזעסן אין אַ קרײַז אינעם ייִדישן קהילה־צענטער (JCC) אין מאַנהעטן, און געשמועסט וועגן דעם, וואָס מע מעג פֿרעגן אויף אַ ראַנדקע, און וואָס נישט.
"רעד נישט וועגן דײַן פֿריִערדיקן געליבטן!" האָט געענטפֿערט איין דיקלעכע פֿרוי, מיט אַ שמייכל.
"זאָג זיי נישט, וואָס דו האָסט נישט ליב וועגן זיי," האָט פֿאָרגעלייגט אַ הויכער מאַן מיט געקרײַזלטע האָר. "זאָג נישט: ׳מיר געפֿעלט נישט דײַן נערוועזער טיק!׳". די אַנדערע אין קרײַז האָבן מיט אָנערקענונג אויסגעשאָסן אין אַ געלעכטער, צושאָקלענדיק מיטן קאָפּ.
דער וואַרשטאַט איז איינער פֿון אַ צאָל אַקטיוויטעטן און באַדינונגען פֿון Adaptations (צופּאַסונג) — אַ פּראָגראַם, וואָס באַמיט זיך צו העלפֿן אויטיסטישע יונגע לײַט אין די 20ער און 30ער צו פֿאַרבעסערן זייערע געזעלשאַפֿטלעכע פֿעיִקייטן, כּדי צו העלפֿן זיי מאַכן פֿרײַנד, אָנקניפּן ראָמאַנטישע באַציִונגען און קריגן אַ שטעלע. ביז איצט האָט די פּראָגראַם שוין צוגעצויגן 300 מיטגלידער, האָט אַליסאָן קלײַנמאַן, די דירעקטאָרין פֿון Adaptations, געזאָגט.
אויטיזם איז אַ גײַסטיקע קראַנקייט — אַ רעזולטאַט פֿון אַ נעווראָלאָגישער שטערונג, כאַראַקטעריזירט דורך שוועריקייטן בײַם קאָמוניקירן און אויסקומען מיט אַנדערע מענטשן, ווי אויך אַנדערע אומגעוויינטלעכע מינים אויפֿפֿיר און אינטערעסן.
Adaptations איז אַ טייל פֿון אַ כּוללדיקער פּראָגראַם, "דער צענטער פֿאַר ספּעציעלע באַדערפֿענישן", וואָס געפֿינט זיך אין דער "דזשיי־סי־סי" (ייִדישער קהילה־צענטער) פֿון מאַנהעטן.

פּאָליטיק, געזעלשאַפֿט
פֿון עדי מהלאל (‫אַמעריקע)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"
די פּאַנעליסטן ביים קאָלומביע-הלל

"אונדזער ציל איז צו לאָזן וויסן די אַמעריקאַנער ייִדן וועגן דעם צושטאַנד פֿון די עטיאָפּישע ייִדן אין ישׂראל. מיר פֿאָדערן אַ בײַטונג: גלײַכע רעכטן פֿאַר אַלע ישׂראלדיקע בירגער. מיר האָבן זייער ליב דאָס לאַנד, און מיר זאָרגן זייער פֿאַר דער מדינה, אָבער עס זענען דאָ אַ פּאָר אומגערעכטע זאַכן, וואָס מע דאַרף ענדערן."

אָט די קלאָרע דיבורים, זאָגט מיר פּערזענלעך בידזשיי באַהאַראַני, אַ יונגע פֿרוי וואָס וווינט שוין איבער צען יאָר אין ניו-יאָרק, און וואָס איז איינע פֿון די אָרגאַניזאַטאָרן פֿון דעם סאָלידאַריטעט־אָוונט מיט די עטיאָפּישע ישׂראלים. דער אָוונט איז לעצטנס פֿאָרגעקומען בײַם הילל-קאָלומביע. דאָס איז געווען נאָר אַ טייל פֿון אַ גאַנצער קאַמפּאַניע, וואָס איז כּולל דאָס אונטערשרײַבן פּעטיציעס און אָרגאַניזירן דעמאָנסטראַציעס לטובֿת דעם ענין. הייסע דעמאָנסטראַציעס זענען עד-היום אין ישׂראל שוין פֿאָרגעקומען. דאָך, איז מען אין אַמעריקע, מער אָפּגעהיט אַרויסצוּווײַזן אַ שטאַרקערן פּראָטעסט־קול קעגן די עוולות אין ישׂראל. ליידער, האָבן זיך אויך דאָס מאָל געהערט אויפֿן פּאַנעל אַ סך "וואַסערדיקע רייד".

געזעלשאַפֿט
פֿון מרדכי דוניץ (ירושלים)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

די פּאָליציי אין אַשדוד קוקן איבער דעם היזק נאָכן אַטאַק פֿון אַ ראַקעט פֿון עזה, מאָנטיק
מיט עטלעכע וואָכן צוריק האָבן מיר געהאָפֿט, אַז הײַיאָר וועלן מיר קענען פֿײַערן דעם יום־טובֿ פּורים אין אַ מער געמיטלעכער און רויִקער שטימונג, לויט דעם טראַדיציאָנעלן שטייגער און אָנזאָג "משניכנס אָדר מרבין בשׂימחה", אַז מיטן אָנקום פֿון חודש אָדר, וועלן מיר אָנהייבן צו מאַכן די הכנות צו דעם פֿריילעכן יום־טובֿ, וואָס פֿאַלט אויס דעם 14טן טאָג פֿון חודש, און פֿון פּורים צו פּסח, דעם יום־טובֿ פֿון פֿרילינג און באַפֿרײַונג, איז שוין ניט ווײַט...
הײַיאָר זענען מיר אין ישׂראל געווען געבענטשט מיט אַ סך רעגנס וואָס האָבן אָנגעפֿילט די שטענדיק טרוקענע טײַכן און קוואַלן, מיט ממש שטורעמדיקע וואַסערן.
דער באַרג חרמון אין צפֿון פֿון לאַנד, און אַנדערע הויכע פּלעצער, זענען באַדעקט געוואָרן מיט אַ ווײַסן, טיפֿן שניי־באַדעק, אַפֿילו ירושלים האָט זוכה געווען צו עטלעכע טעג פֿון דעם זעלטענעם שניי, וואָס האָט פֿאַרשאַפֿט קינד־און־קייט אַ סך פֿאַרגעניגן.
די וואַרעמע זון האָט צעפּראַלט די קנאָספּן פֿון די ביימער, און אַלץ אַרום האָט זיך צעבליט מיט פֿיל פֿאַרביקע בלומען און זאַפֿטיקע גרינע גראָזן און צוויטן, וואָס פֿאַרשיכּורן ממש יעדן איינעם מיט זייערע אַראָמאַטישע ריחות.
מיר האָבן געהאָפֿט, אַז דער הײַיאָריקער פֿרילינג וועט אונדז ברענגען אַ ביסל רו און גענעזונג צו אונדזער פֿיזישן און גײַסטיקן צושטאַנד, אַ פֿאַרלײַכטערונג און אַ געוויסע לייזונג צו אַלע אונדזערע פּאָליטישע, עקאָנאָמישע, געזעלשאַפֿטלעכע און אַפֿילו פּערזענלעכע פּראָבלעמען, וואָס באַשעפֿטיקן אונדז און באַשווערן אונדזער טאָג־טעגלעך לעבן.
מיר האָבן געהאָפֿט, אַז אין ליכט פֿון די פּאָליטישע געשעענישן וואָס האָבן אויפֿגערודערט די מערסטע שכנותדיקע לענדער אַרום אונדז, וועט אונדזער קליין לענדעלע אויסמײַדן אַלע מעגלעכע געפֿאַרן און סכּנותדיקע ענדערונגען, און פֿאַרבלײַבן אַן אינדזל פֿון אײַנגעהאַלטענער זעלבסט־באַהערשונג. און לייזן אירע אינערלעכע און אויסערלעכע פּראָבלעמען מיט ווירדע, כּבֿוד און זיכערהייט.

געזעלשאַפֿט
פֿון מרדכי דוניץ (ירושלים)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

מיר האָבן דערלעבט אַ צײַט, אַז עס איז שוין ניט נייטיק צו קומען פּערזענלעך צום כּותל־המערבֿי, כּדי דאָרטן צו דאַווענען אַ "שחרית", אַ מינחה" אָדער אַ "מעריבֿ", זיך אויסוויינען דאָס האַרץ צום רבונו־של־עולם, אַרײַנצולייגן אַ קוויטל מיט בקשות צווישן די שפּאַלטן און אַ קוש טאָן די אַלטע שטיינער פֿאַרן אַוועקגיין אַהיים...
מען קען שוין איצט אײַנקויפֿן אַ שטיין פֿון דער הייליקער וואַנט, אָדער אַ ביסל ערד פֿון דעם הייליקן פּלאַץ אַרום אים, אויף דעם "ליציטאַציע־וועבזײַטל" פֿון דער ווײַטנס, זיצנדיק אין דער היים אויף דער באַקוועמער סאָפֿע אין סאַלאָן, ניט נאָר אין ירושלים, נאָר טאַקע אויך אויף דער אינטערנעץ אין דער גאָרער וועלט.
דער רבֿ, וועלכער איז ממונה אויף דעם כּותל־המערבֿי, הרבֿ שמואל ראַבינאָוויטש, האָט מודיע געווען, אַז ער האָט לעצטנס אַרויסגעשיקט אַ פּראָטעסט־בריוו צו די באַלעבאַטים פֿון דעם דאָזיקן קאָמערציעלן וועבזײַטל, אַז זיי זאָלן אומבאַדינגט אָפּשטעלן דעם שווינדל פֿון פֿאַרקויפֿן אַ שטיין, אָדער אַ ביסל ערד פֿון דעם הייליקן פּלאַץ אַרום אים.
דער "פּראָדוקט" אין פֿאָרעם פֿון אַ לאַמינירט פּלאַסטיק־קאַרטל, טראָגט דעם נאָמען "אַ שטיקל שטיין פֿון כּותל־המערבֿי — ישו־הנוצרי אין ירושלים". דער פּרײַז פֿון דעם דאָזיקן "הייליקן קאַרטל" איז 24.99$. דער אינהאַלט פֿון דעם קאַרטל שטעלט מיט זיך פֿאָר, ניט נאָר די ייִדישע און קריסטלעכע רעליגיעס, נאָר אויך רעליגיעס פֿון אַנדערע פֿעלקער. עס ווערט דאָרטן דערמאָנט די געשיכטע פֿון ישו־הנוצרי און זײַן שליחות צו דער מענטשהייט, ווי אויך די נעמען פֿון דוד המלך, שלמה המלך, רבנים, באַרימטע פּויפּסטן און הייליקע פֿון דער קריסטלעכער ביבל.
אין דעם בריוו צו די מענטשן פֿון דעם דאָזיקן וועבזײַטל, באַטאָנט הרבֿ שמואל ראַבינאָוויטש, אַז דאָס פֿאַרקויפֿן דאָס קאַרטל מיט זײַן אינהאַלט, איז אַ פֿאַרשוועכונג פֿון גאָטס נאָמען. עס איז אויך אַן איסור (פֿאַרבאָט) פֿון דער תּורה און אויך קעגן דעם געזעץ פֿון דער ישׂראל־מדינה, וואָס פֿאַרבאָט צו האַנדלען מיט אַלטערטימלעכע אָביעקטן ווי עס זענען די שטיינער פֿון דעם כּותל־המערבֿי.

געזעלשאַפֿט
פֿון עדי מהלאל (ניו־יאָרק)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

ראַסאַן פֿאַוזי בײַם קאַמפּוס פֿונעם קאָלומביע-אוניווערסיטעט
ראַסאַן פֿאַוזי, אַ מיטל-יעריקער מענטש און אַ ליבהאָבער פֿון קאָמפּיוטערײַ, אַ פּאַלעסטינער אַראַבער פֿון אום-על-פֿאַכעם, מאַכט איצטער אַ מאַגיסטער בײַם קאָלומביע-אוניווערסיטעט אין ניו־יאָרק דווקא אין העברעיִשער ליטעראַטור. אין די העברעיִשע טעקסטן וואָס ער פֿאָרשט, זוכט ער אַלערליי אָנווײַזונגען וועגן די פּאַלעסטינער אַראַבער, און דערמיט וויל ער דערווײַזן דעם היסטאָרישן אומיושר פֿון
די ייִדן אין ארץ-ישׂראל כּלפּי זייערע אַראַבישע שכנים.
אום-על-פֿאַכעם, ראַסאַנס היימשטאָט, איז פֿרידלעך איבערגעגעבן געוואָרן פֿון יאָרדאַניע צו ישׂראל אין 1949. "מע האָט זי הן נישט באַפֿרײַט און הן נישט אָקופּירט", זאָגט ראַסאַן. ער געדענקט נאָך ווי אַ קינד, אַז די ישׂראלדיקע אַרמיי האָט פֿאַרנומען זײַן משפּחהס הויז, און זײַנע עלטערן איז געבליבן נאָר צו שרייען "חי-וקים". הגם אום-על-פֿאַכעם איז די צווייט־גרעסטע אַראַבישע שטאָט אין ישׂראל, האָט זי נאָך אין יענער צײַט נישט פֿאַרמאָגט קיין גימנאַזיע און אויך עלעקטריע איז נישט געווען בנימצא. האָט ער געדאַרפֿט פֿאָרן יעדן טאָג אַרום 30 קילאָמעטער קיין נצרת, אפֿשר די אומאָפֿיציעלע אַראַבישע הויפּטשטאָט אין ישׂראל, כּדי ווײַטער זיך לערנען.
די העברעיִשע שפּראַך האָט ער געהאַט גענומען שטודירן אין פֿערטן קלאַס און אין אַ יאָר אַרום שוין פֿרײַ גערעדט און געלייענט. בפֿרט געדענקט ער צום גוטן זײַן העברעיִש-לערער אין גימנאַזיע, וואָס איז געווען אַן אַלטער אַשכּנזישער ייִד פֿון טבֿריה. דער דאָזיקער לערער פֿלעגט זיי, אַ גרופּע יונגע אַראַבער, לערנען העברעיִש מיט אַ שטאַרק אַשכּנזישן אַקצענט. אַחוץ אים, זענען די אַנדערע לערערס לרובֿ געווען איראַקישע ייִדן, וואָס זײַענדיק באַהאַוונט אין אַראַביש, פֿלעגן זיי שוין באַשטראָפֿן די תּלמידים אויף זייער אייגענעם מאַמע-לשון.

געזעלשאַפֿט
פֿון גענאַדי עסטרײַך (ניו־יאָרק)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

דער רוסישער פּרעמיער וולאַדימיר פּוטין (לינקס) מיטן הויפּט־רבֿ בערל לאַזאַר (רעכטס) און אַ נישט־אידענטיפֿיצירטן רבֿ, אינעם רוסישן
מײַן אַמעריקאַנער קאָלעגע האָט די טעג מיך געפֿרעגט, ווי אַזוי איז עס מעגלעך, אַז אַ טייל פֿון דער רוסישער, און רוסיש-ייִדישער, אינטעליגענץ שטיצט פּוטינען. איך ווייס ניט, וווּ זי — די קאָלעגע — האָט עס אויסגעלייענט, ווײַל קיין רוסיש קען זי ניט. איך קען אָבער די שפּראַך און זע די גאַנצע צײַט אויף דער רוסישער טעלעוויזיע אַזאַ בילד: אַן אינטעליגענטער מענטש, גאָר ניט קיין נאַר, טענהט, אַז אָן פּוטינען וועט רוסלאַנד ניט האָבן קיין ליכטיקע צוקונפֿט, אַזוי אַז מע דאַרף שטימען פֿאַר אים, און נאָר פֿאַר אים, אין די פּרעזידענטישע וואַלן, וואָס וועלן פֿאָרקומען ווייניקער ווי אין אַ חודש אַרום, דעם 4 מאַרץ.
מיך חידושט דווקא ניט אַזאַ ברייט-פֿאַרשפּרייטע לאָיאַליטעט, וואָס דער אינטעליגענטער עולם ווײַזט פּוטינען. אַנדערש קען עס ניט זײַן, ווײַל רוסלאַנד האָט זיך נאָך לחלוטין ניט באַפֿרײַט פֿון סאָוועטישקייט, און דער באַגריף, "סאָוועטישקייט", נעמט אין זיך אַרײַן אַ סך זאַכן. איינע פֿון זיי איז די אָרגאַנישע פֿאַרבינדונג, וואָס די אינטעליגענץ האָט געהאַט מיט דער מלוכה. שוין אָפּגעשמועסט פֿון דעם וואָס די מלוכה גופֿא איז דאָך געשאַפֿן געוואָרן דורך דער אינטעליגענץ, לכל-הפּחות, דורך אַ טייל פֿון איר. די סאָוועטישע מאַכט איז, אין תּוך אַרײַן, ווי אַ פּראָיעקט, וואָס איז אויסגעחלומט און רעאַליזירט געוואָרן דורך אינטעלעקטואַלן: לענין, טראָצקי, לונאַטשאַרסקי און אַזוי ווײַטער.
וווּ נאָך — סײַדן אין די סאָוועטישע סאַטעליטן — האָט מען אויסגעמײַסטרעוועט אַזאַ סטרוקטור פֿון אינטעלעקטועלן לעבן, וואָס איז געווען אין גאַנצן אינטעגרירט אין דעם מלוכה-אַפּאַראַט? דער שרײַבער-פֿאַראיין און אַנדערע אַזוי-גערופֿענע שאַפֿערישע פֿאַראיינען האָבן גאַראַנטירט, אַז אַ פּען-מענטש, אַ מוזיקער, אַ קינסטלער, אַ טוער פֿון קינאָ און טעאַטער, האָט באַדינט דעם רעזשים. און דער רעזשים האָט גוט געצאָלט דעם שאַפֿערישן עולם, געצאָלט סײַ מיט געלט סײַ מיט דרך-ארץ. אין דער דאָזיקער סבֿיבֿה זײַנען, פֿאַרשטייט זיך, געווען דיסידענטן, וועלכע האָבן ניט געוואָלט זינגען מה-יפֿית לידער, אָבער זייער צאָל איז תּמיד געווען זייער אַ קליינע.

געזעלשאַפֿט
פֿון יעקבֿ לאָנדאָן (ענגלאַנד)
‫ספּעציעל פֿאַרן "פֿאָרװערטס"

אַנטי־רעגירונג פּראָטעסטאַנטן דריקן אויס סאָלידאַריטעט מיטן סירישן פֿאָלק, זונטיק, אין דער תּימנער קרוינשטאָט סאַנאַ
די "אַראַבישע וועסנע" האָט דערווײַל קיין ממשותדיקע פּאָזיטיווע דערגרייכונגען ניט געבראַכט. די לענדער, וואָס זײַנען אַרומגעכאַפּט געוואָרן מיט די אומרוען און שינויים, געפֿינען זיך אין אַ גאַנץ כאַאָטישן מצבֿ. איך ווייס ניט, צי עמעצער האָט טאַקע נאַיִוו דערוואַרט, אַז דעמאָקראַטיע וועט איינס און צוויי אַלץ שטעלן אויף די ריכטיקע ערטער. הײַנט־צו־טאָג זײַנען אַזעלכע נאַיִווע מענטשן שוין, אַ פּנים, ניט פֿאַרבליבן, און די וואָס האָבן נאָך ניט פֿאַרלוירן דעם גלויבן אין דעמאָקראַטיע ווי אַן אָרגאַנישע באַדערפֿעניש פֿון אַלע בשׂר-ודמס, קען מען ניט מער כאַראַקטעריזירן ווי סתּם "נאַיִווע" לײַט.
איך גלייב אויך, אַז סוף-כּל-סוף וועט אַ ריכטיקע דעמאָקראַטישע סיסטעם זיך אײַנבירגערן בײַ די אַראַבער. די פֿראַגע אָבער איז: וואָס פֿאַר אַ צײַט-אָפּשניט טיילט אונדז אָפּ פֿון אָט דעם ליכטיקן "סוף-כּל-סוף". עד-היום זעט מען ניט קיין סימנים פֿון אַזאַ אַנטוויקלונג אין קיין ווינקל פֿון דער אַראַבישער וועלט. אַפֿילו אין איראַק, וווּ די אַמעריקאַנער אַרמיי האָט שוין, דאַכט זיך, קאָנטראָלירט דאָס גאַנצע לאַנד, גייט דער פּאָליטישער פּראָצעס אין גאָר אַן אַנדער ריכטונג. הינטער די באַגריפֿן "אַראַביש" און "אַראַבער" האָבן זיך זייער בולט אַנטפּלעקט שאַרפֿע קאָנפֿליקטן צווישן פֿאַרשיידענע שבֿטים, ווי אויך רעליגיעזע און סאָציאַלע גרופּעס, וואָס האָבן אַזוי פֿײַנט איינע די אַנדערע, אַז זיי זײַנען גרייט אויסצוהרגענען מענטשן פֿון דעם צד-שכּנגד. אויטאָקראַטישע, רעפּרעסיווע רעזשימען האָבן די דאָזיקע קאָנפֿליקטן ניט געלאָזט צעברענען זיך, אָבער די נײַע, כּמו-דעמאָקראַטישע, אָדער ערבֿ-דעמאָקראַטישע, רעגירונגען זײַנען ניט אימשטאַנד, צי ווילן ניט, אָפּשטעלן די גוואַלד-מעשׂים.