שוין עטלעכע טעג גייט אין ישׂראל אָן אַן עכטע ראַקעטן־מלחמה; פֿון עזה אויף די דרום־שטעט זײַנען שוין אַרויסגעלאָזט געוואָרן אַרום 200 (און ביז מיר שרײַבן דעם אַרטיקל — נאָך מער) ראַקעטן און אַרום 30 מענטשן זײַנען פֿאַרוווּנדעט געוואָרן. די ראַקעטן פֿאַלן אויף די גרעסערע שטעט — אַשדוד, אַשקלון, באר־שבֿע און גדרה. די לימודים אין די לערן־אַנשאַלטן זײַנען אויף אַ צײַט אָפּגעשטעלט. די באַפֿעלקערונג איז אָנגעשטרענגט און געפֿינט זיך אין אַ כּסדרדיקער סכּנה, נישט געקוקט דערויף, וואָס דער אַזוי גערופֿענער קעגן־ראַקעטן־קופּאָל שיסט אַראָפּ ביז 90% פּאַלעסטינער "קאַסאַמען" און מינעס. אָבער די 10% וואָס טרעפֿן צום ציל איז גענוג, כּדי דעסטאַביליזירן דאָס טאָג־טעגלעכע לעבן פֿון די אײַנוווינער.
פֿאַרשטייט זיך, אַז די ישׂראלדיקע מיליטערישע כּוחות ענטפֿערן אויף די באַשיסונגען און טוען עס מיט הצלחה. ווי באַוווּסט, האָט זיך די נײַע ראַקעטן־מלחמה אָנגעהויבן נאָך דעם, ווי די ישׂראלדיקע עראָפּלאַנען האָבן צעשמעטערט דעם אויטאָ, אין וועלכן ס’איז געפֿאָרן זוכייראַ על־קייסי, דער פֿירער פֿון דער פּאַלעסטינער טעראָריסטישער אָרגאַניזאַציע "קאָמיטעטן פֿון פֿאָלקס־ווידערשטאַנד" און נאָך איינער אַ טעראָריסט, וואָס איז לעצטנס באַפֿרײַט געוואָרן פֿון דער ישׂראל־תּפֿיסה אין די ראַמען פֿונעם "שליט־אויסטויש".
יעדעס מאָל, ווען עס הייבט זיך אָן אַן אינטענסיווע קאָנפֿראָנטאַציע צווישן די פּאַלעסטינער און ישׂראלים, קומען אויף פֿראַגעס, וואָס נישט זעלטן טראָגן זיי אויך געוויסע סתּירות. פֿאַרשטייט זיך, אַז ליקווידירן די טעראָריסטן, וואָס פּלאַנירן טעראָריסטישע אַטאַקעס, איז אַ וויכטיקע אויפֿגאַבע פֿאַר דער אַרמיי. יעדנפֿאַלס, אין דעם פֿאַל איז עס טאַקע אַזוי געווען: קייסי און זײַנע מיליטאַנטן, לויט די אויסשפּיר־ידיעות, האָבן פּלאַנירט דורכצופֿירן אַ ריי טעראָריסטישע אַטאַקן קעגן ישׂראל.

אָנהייב די פֿאַרגאַנגענע וואָך האָט דער אַמעריקאַנער פּרעזידענט באַראַק אָבאַמאַ זיך געטראָפֿן מיטן ישׂראל־פּרעמיער בנימין נתניהו. אַוודאי, האָט קיינער פֿון דער טרעפֿונג קיין סוד נישט געמאַכט; מ’האָט אַפֿילו געוווּסט וואָס ס’וועט זײַן די הויפּט־טעמע פֿון זייער טרעפֿונג, אָבער וואָס איז פֿון דער דאָזיקער טרעפֿונג אַרויס, ווייסן נאָר די וואָס מוזן עס וויסן.
אַזאַ פֿאַרנעפּלטקייט פֿאַרשפּרייט זיך איבער אַלעמען, וואָס האָט אַ שײַכות צו דער איראַנער נוקלעאַרער פּראָגראַם און דער רעאַקציע פֿון ישׂראל און די פֿאַראייניקטע שטאַטן אויף דער לייזונג פֿון דער פֿראַגע. אַז דער אַיאַטאָלאַ־רעזשים איז נאָענט צו דער רעאַליזאַציע פֿון זײַנע נוקלעאַרע אַמביציעס און וועט מיט אײַנגעשפּאַרטקייט דערגרייכן דעם ציל — אין דעם צווייפֿלט שוין קיינער נישט. די פֿראַגע הײַנט איז — ווען?
די מעדיאַ פֿון ביידע לענדער רעדט שוין אַרום אַפֿילו נישט דעם פֿאַקט אַליין, אַז דער טעהעראַנער נוקלעאַרער קנופּ קאָן נאָר צעהאַקט ווערן דורך אַ מיליטערישן אַטאַק; הײַנט רעדט מען שוין וועגן פּרטים פֿון אָט דעם אַטאַק. נאָך מער: עס ווערן פֿאָרגעלייגט און אַנאַליזירט קאָנקרעטע פּלענער ווי אַזוי דאָס צו טאָן. צווישן זיי ווערט אויך אָנגערופֿן אַ פּלאַן פֿון פּינקטלעך־אָרטיקע ראַקעטן־באָמבאָרדירונגען פֿון די נוקלעאַרע אָביעקטן, קאָמבינירט מיט ספּעציאַליזירטע מיליטער־אָפּעראַציעס אויף דער ערד.
צוריק גערעדט, נישט געקוקט דערויף, וואָס אַ סך פֿירער, אָנהייבנדיק פֿון סאַודיע־אַראַביע ביז די לענדער פֿון דער פֿאַראייניקטער אייראָפּע, פֿאַרשטייען אין תּוך, אַז ס’איז סכּנות־נפֿשות צו דערלאָזן איראַן צו האָבן אַן אַטאָם־באָמבע — זײַנען זיי נישט גרייט אָנצונעמען אַ באַשלוס דעם דאָזיקן "קנופּ" צעהאַקן מיט כּוח.

די צווייטע וועלט־מלחמה, מיט איר אינדוסטריעלער מאַשין פֿון אומקום, וואָס האָט אַוועקגעטראָגן צענדליקער מיליאָנען לעבנס, האָט נאָך דער מלחמה געצוווּנגען די וועלט־פֿירער צו באַטראַכטן אַנדערע קריטעריעס פֿון מענטשלעכער ציוויליזאַציע. אַזוי איז אין דער פּאָליטיק פֿון דער מערבֿ־וועלט אויפֿגעקומען די נײַע אידעאָלאָגיע פֿון אַ "הומאַניסטישן כאַראַקטער". דער הויכפּונקט אין דער דאָזיקער אידעאָלאָגיע ווערט אָנגערופֿן דאָס "מענטשלעכע לעבן"; נישט נאָר דאָס וווילזײַן פֿון דער מלוכה.
אָט דער פּרינציפּ האָט צעשאָקלט די לאַנג־דויערנדיקע קאָלאָניאַלע סיסטעם אין די 1950ער יאָרן; דער דאָזיקער הומאַניטאַרער צוגאַנג איז געלעגן אויך אינעם יסוד פֿונעם קאַמף קעגן דעם אַזוי גערופֿענעם סאָציאַליסטישן לאַגער און זײַן צענטער — סאָוועטן־פֿאַרבאַנד.
און עס האָט שוין אויסגעזען, נאָכן קראַך פֿון דעם סאָוועטישן מאָנסטער, אַז שוין — די אידעאָלאָגיע פֿון מענטשלעכקייט האָט, סוף־כּל־סוף, געזיגט. דער מענטש האָט פֿאַרשטאַנען, אַז העכערס און טײַערס פֿון זײַן לעבן האָט קיין שום וווילזײַן נישט די ווערט!
קומט דער 11טער סעפּטעמבער 2001. דער נײַער מילעניום ווערט געבוירן אונטער דער גרינער פֿאָן פֿון איסלאַמישן פֿונדאַמענטאַליזם. דער מערבֿ שפּרינג ממש אויף: "סטײַטש, מיר האָבן דאָך געבראַכט אַ נײַע אידעאָלאָגיע פֿון מענטשלעכקייט, פֿון שאַצן דאָס מענטשלעכע לעבן; און דאָ קריכט פֿון דער פֿינצטערניש אַרויס אַ נײַע אידעאָלאָגיע, וואָס פּריידיקט זעלבסטמאָרד לטובֿת אַללאַ און אַ כאָפּטע בתולות!" אַזוי גייט אַרײַן אין אונדזער טאָג־טעגלעכקייט דער טויטלעכער באַגריף "הייליקער דזשיהאַד".

עס קלינגט נאָך אין די אויערן און עס שווינדלען פֿאַר די אויגן די טאָג־טעגלעכע ידיעות פֿון ליביע, וווּ די רעבעלן האָבן זיך קעגנגעשטעלט דער דיקטאַטור פֿונעם בלוטיקן דיקטאַטאָר מואַמאַר קאַדאַפֿי; דער גאַנצער מערבֿ האָט אונטערגעכאַפּט דעם קאַמף און אויף אַלע אופֿנים געשטיצט די רעבעלן... דעם סוף פֿון קאַדאַפֿי האָבן אויך אַלע געהערט און געזען. אויס דיקטאַטור, וואָס ווײַטער?... און ווײַטער זײַנען אַלע ווי בלינד און שטום געוואָרן, מיט איין וואָרט — פֿאַרגעסן!
פֿון דעסטוועגן, אייניקע ידיעות שנײַדן זיך דורך, דורך דער געדיכטער נעץ פֿון אַנדערע טאָג־טעגלעכע געשעענישן, וואָס ס’איז שוין מיט זיי פֿאַרכאַפּט סײַ די וועלט און סײַ די מעדיאַ. וואָס הערט זיך טאַקע אין דער באַפֿרײַטער ליביע? לויט דער קנאַפּער אינפֿאָרמאַציע, שאַפֿט זיך אַן אײַנדרוק, אַז טיילווײַז איז דאָס לאַנד אַרײַנגעפֿאַלן אין אַ מיטל־עלטערלעכן צײַטגרוב. ליביע האָט זיך צעשפּאַלטן אַפֿילו נישט אויף דרײַ פּראָווינצן, ווי ס’איז געווען אין דער קאָלאָניאַלער תּקופֿה, נאָר אויף באַזונדערע קיניגלעכע שטעט, מיט אייגענע באַוואָפֿנטע גרענעצן, אָדער געגנטן, וואָס ווערן קאָנטראָלירט פֿון געוויסע שבֿטים.
די מיליטאַנטישע מחנות, אין שפּיץ מיט די נעכטיקע פֿעלד־קאָמאַנדירן, האָבן איבערגענומען די פֿונקציעס פֿון אַן אַרמיי; זיי זײַנען אויך די ריכטערס און זיי פֿירן אויס דעם אורטייל. קיין אַלגעמיינע געזעצן זײַנען נישטאָ — יעדער שבֿט לעבט לויט זײַנע אייגענע כּללים, וואָס דער הויפּט־כּלל איז: ווער ס’איז שטאַרקער, דער איז גערעכט. ווי ווײַט עס וועט אַזוי אָנגיין, איז שווער צו זאָגן. צוריק גערעדט, צי איז גרייט דער מערבֿ איצט זיך בכלל אַרײַנצומישן?
און דאָך איז דאָ אַ האָפֿענונג, אַז דער מערבֿ וועט עס טאָן און גאָר אין גיכן; נישט אַזוי צוליב אײַנשטעלן דאָרטן אַ דעמאָקראַטיע, ווי צוליב דער גרויסער נאַפֿט־פּראָבלעם, וואָס טרײַבט אים זיך אומצוקערן צו דעם ליבישן פּאָסט־קאַדאַפֿישן לאַנד.