דער רוסישער טעאַטער־פֿאָרשער וולאַדיסלאַוו איוואַנאָוו איז באַקאַנט מיט זײַן גרונדיקער פֿאָרשונג פֿון די אָנהייב־יאָרן פֿון דעם "הבימה"־טעאַטער אין מאָסקווע. דאָס נײַע בוך זײַנס באַהאַנדלט דעם זעלבן פּעריאָד אין דער געשיכטע פֿונעם מאָסקווער ייִדישן טעאַטער (גאָסעט), וואָס האָט געדאַרפֿט זײַן דאָס אָפֿיציעלע פּנים פֿון דער סאָוועטישער ייִדישער קולטור, להיפּוך צו דער "ציוניסטישער" און "קלעריקאַלער הבימה". דאָס בוך באַזירט זיך אויף אַ גרויסן מאַסיוו פֿון אַרכיוואַלע דאָקומענטן, וועלכע דערמעגלעכן צו רעקאָנסטרויִרן די געשעענישן אַרום דעם "גאָסעט" ממש טאָג נאָך טאָג.

לית־מאַן־דפּליג, אַז צו האָבן אַ גרויס און באַרימט לשון איז געזינטער, ווי צו האָבן אַ רעלאַטיוו קליינס און אַ נישט באַקאַנטס; און אַ שם, אַז וואָס ווייניקער מען האָט צו טאָן מיט זיי איז געזינטער. און אַזוי ווי ס׳איז נישטאָ קיין סיבה זיך צו פֿאַרלאָזן, אַז אויפֿן עולם־הלשונות איז פֿאַראַן מער יושר ווי מען האָט בײַ אונדז אין דער היים, צי אויף דער גאַס, צי אין דער שיל, מוזן מיר זיך אונטערגאַרטלען, כּדי אַליין זיך קענען מער אָפּגעבן לטובֿת דעם וווילזײַן פֿון אונדזערע קלענערע און גאָר קליינע לשונות. דער סוד פֿון ייִדישקייט ליגט דאָך אין מער אַקטיוויזירן זיך אַליין און איז געבויט מער אויפֿן אייגענעם אַקטיוון מוסטער און ווייניקער אויף אידעאָלאָגיע. און נאָך עפּעס: וויפֿל אַזעלכע קלענערע ייִדישע לשונות ס׳זענען אין גאַנג פֿון דער ייִדישער געשיכטע געווען, און אַפֿילו וויפֿל ס׳זענען אַזעלכע נאָך געבליבן נאָך דער גאַנצער שבֿטישער און גלותדיקער ייִדישער געשיכטע אונדזערער, איז דאָס זיכער אַ שטח, אויף וועלכן מען מעג זיך ווינטשן "ס׳זאָל אונדז נאָר צוקומען דאָס וואָס אונדז פֿעלט!"

בײַ אונדז ייִדן גלייבט מען אין ל״ו צדיקים, די 36 געטלעכע, מענטשלעכע, הומאַ­ניטאַרע וואַסער־טרעגער, קוימען־קע­רער און סתּם פּשוטע בני־ישׂראל, וואָס גייען איבערן לאַנד און האַלטן אַן אויג אויף יושר און גערעכטיקייט. און אַז דער הימל האָט נישט קיין פֿאַרשטאָפּט אויער, לאָזט ער זיי אויפֿהאַלטן די וועלט. פּונקט ווען איך האָב אויפֿגעהערט צו גלייבן אינעם מין מענטש, צוליב רישעות און געלט־גײַציקייט, האָט זיך אונטערגערוקט אַ גע­שיכטע וואָס האָט איבער­הויפּט גאָרנישט צו טאָן מיט קיין ייִדן, נאָר פֿאַר­קערט, עס האָט צו טאָן מיט אַן אַמעריקאַנער פּאָרפֿאָלק, ליסאַ און הייט­העם סיילעם, וואָס האָט אין מיר רעס­טאַוורירט דעם גלייבן אין מענטשן

אין 1993 — אַ צײַט, ווען בלויז די פֿאַר­מעגלעכע האָבן פֿאַרמאָגט מאָבילקעס (צעל־טעלעפֿאָנען) — האָט אַ געשעפֿטסמאַן אָנגע­קלאָגט אין געריכט די טעלעפֿאָן־פֿיר­מע "מאָטאָראָלאַ", טענהנדיק, אַז זײַן פֿרויס מאָבילקע איז שולדיק אין דעם, וואָס בײַ איר האָט זיך אַנטוויקלט אַ מוח־ראַק. דער אָנקלאָג איז שפּעטער אָפּגעוואָרפֿן געוואָרן, ווײַל מע האָט נישט געפֿונען קיין ראיות דערפֿון.
הײַנט האָט מען שוין אין גאַנצן פֿאַר­געסן אין דעם אָנקלאָג. די מאָבילקעס זענען געוואָרן ממש אַ טייל פֿון אונדזער אָנטועכץ (בײַ געוויסע מענטשן — כּמעט אַן אבֿר).

צווישן אַלע וועלט־פּאָליטיקער פֿונעם ערשטן ראַנג איז ווינסטאָן טשערטשיל געווען מן־הסתּם דער סאַמע פֿרײַנדלעכער צו ייִדן. אָן זײַן שטיצע וואָלט דעם ציו­ניסטישן פּראָיעקט געווען אַ סך שווע­רער צו פֿאַרווירקלעכן. ניט אַזוי בולט איז געווען זײַן סימפּאַטיע צו ייִדן בעת דער צווייטער וועלט־מלחמה. ער איז תּמיד געווען אַ פֿאַרביסענער שׂונא פֿון היט­לערס ראַסיסטישער פּאָליטיק, גרייט צו העלפֿן אירע ייִדישע קרבנות;

איידער איך האָב אָנגעהויבן זיך לערנען ייִדיש, בין איך קיין מאָל נישט געווען אויף אַ לוויה, אָבער זינט דעמאָלט, און ספּעציעל לעצטנס, בין איך געוואָרן אַ גרויסער מבֿין אויף לווית. איך ווייס שוין פֿון פֿריִער, וווּ די לוויה וועט פֿאָרקומען, ווער ס׳וועט רעדן און וואָס מע וועט זאָגן; כ׳האָב אַ פּלאַץ רעזערווירט בײַ דער מיזרח־וואַנט און כ׳ווייס, ווי אַזוי זיך אַרײַנ­צושלײַכן שטילערהייט, ווען איך קום אָן שפּעט און די צערעמאָניע האָט זיך שוין אָנ­געהויבן.

דוד מאַנדעלבוים, דער באַקאַנטער אַקטיאָר פֿון פֿאַרשיידענע "פאָלקסבינע"־פֿאָרשטעלונגען און פֿאָרלייענונגען, טרעט איצט אַרויס אויף זײַן אייגענער איניציאַטיוו מיט אַן אויפֿפֿירונג פֿון דער ייִדישער פּיעסע "יאָסל ראַקאָווער רעדט צו גאָט" פֿון צבֿי קאָליץ. ס׳איז באמת אַ וווּנדער, ווי בײַם הײַנטיקן טאָג נעמט זיך אונטער אַ מענטש אַליין פֿאָרצושטעלן אַ דראַמע אויף ייִדיש אין ניו־יאָרק, ווי קליין דער בודזשעט זאָל נישט זײַן.

לויט מאַנדעלבוימס מיינונג, איז די הײַנ­טיקע "פֿאָלקסבינע" אַוועק אויף אַנדערע דרכים, און וויל אויפֿפֿירן מוזיקאַלישע און לײַכטערע דראַמאַטישע "סחורה", דעריבער איז געבליבן אַ באַדערפֿעניש צו שאַפֿן אַ טעאַטער פֿאַר די קלאַסישע און מער ערנסטע פּיעסעס.

צווישן אַ סך אינטערעסאַנטע ליטעראַ­רישע און היסטאָרישע פּובליקאַציעס אין דער לעצטער רוסישער פּעריִאָדיק וואַרפֿן זיך אין די אויגן די אויטאָביאָגראַפֿישע נאָטיצן פֿון אַהרן שטיינבערגס פּריוואַטן אַרכיוו, וואָס געפֿינט זיך אינעם צענטראַלן אַרכיוו פֿונעם ייִדישן פֿאָלק אין ירושלים. די דאָזיקע פּובליקאַציעס ווערן צוגעגרייט צום דרוק דורך דער פֿאָרשערין פֿון דער רוסיש־ייִדישער קולטור נעלי פּאָרטנאָוואַ. זיי נעמען אַרײַן שטיינבערגס אינטימע קאָרעספּאָנדענץ, זכרונות, פֿראַגמענטן פֿון זײַנע טאָגביכער.